Page Text
________________
નાટક તરીકે ઉલ્લાઘરાઘવ
૫૩ અં. ૭ માં સંજીવની ઔષધિ લઈને આવી પહોંચ્યાના સમાચાર સૂચવતી નેપોક્તિ” (પૃ. ૧૨૮), સીતાના અગ્નિપ્રવેશનું સૂચન કરતી નેપક્તિ ' (પૃ. ૧૩૧) ઈત્યાદિ વિશિષ્ટ રીતે પ્રયોજાઈ છે.
નાટ્યશાસ્ત્રમાં કથાનકની રજૂઆત માટે ચાર પ્રકારની યુક્તિઓ નિરૂપાઈ છે. (૧) સૂય (૨) પ્રજય (૩) અબૂચ અને (૪) ઉપેક્ષણય.૮ આ ચારમાંથી ગમે તે યુક્તિનું નાટકમાં અનુસરણ કરવાનું સૂચવાયું છે. ઉ. રા. માં નેપથ્ય, આકાશભાષિત જેવી ઉક્તિઓ દ્વારા “સૂય” અને “ઉપેક્ષણય વિધ્વંભક જેવાં અર્થોપક્ષેપકની મદદથી “પ્રયોજ્ય' સિવાયની બીજી બધી યુક્તિઓ અને મુખ્ય અંકમાં “
પ્રજય’ યુક્તિથી કથાનકનું નિરૂપણ થયેલું છે. નાટકમાં નીરસ અને અનુચિત બાબતનું સૂચન જ કરવું જોઈએ, જે ઉપરોક્ત પ્રાય' સિવાયની યુક્તિઓથી નિરૂપતું હોય છે. તે સિવાયની બાબતને ક૯પી લેવાની રાખવી જોઈએ. જુગુતિ બાબતને ત્યાગ કરવો એઈએ.૯
આખા નાટકમાં કેટલીક બાબતે બિલકુલ ત્યાજ્ય ગણાઈ છે અને કેટલીક બાબતે મુખ્ય દશ્યમાં રજૂ કરવા માટે ત્યાજય ગણાઈ છે.૧૦° આ રીતે જોતાં મુખ્ય અંકમાંની નિષિદ્ધ બાબતની અને સમગ્ર નાટકના કથાનકના રસની દૃષ્ટિએ નિષિદ્ધ બાબતનાં ૧૦૧ /૧ ચર્ચા ના. દ. કારોએ કરી છે. અગાઉ જોયું તેમ આ નાટકકારે કેટલીક બાબતે મુખ્ય અંકમાં રજૂ ન કરતાં ગમે તે અર્થોપક્ષેપકમાં રજૂ કરી છે અને કેટલીક બાબતે છોડી દીધી છે. આ આખા નાટકમાં જુગુપ્સાકારક કે રસઘાતક કે ત્યાજય બાબતોનું નિરૂપણ સેમેશ્વરે મુખ્ય અંકમાં કે અર્થોપક્ષેપકમાં પણ કર્યું નથી.
પાદટીપ 1. વિષ્ણુપુરાણ (વિ. પુ), ખંડ ૩, ૪, ૧૭, ૨૦-૩૪ - ૨, Types & Sanskrit Drama; “સસ્કૃત નાટયશાસ્ત્રના વિકાસની રૂપરેખા
૩. સેં. નરેન્દ્ર, “મારતીય નાહ્યવાહિય', “સિદ્ધારત” .૪૬-૬૬ ૪. (૧) મરત, નાસ્થશાસ્ત્ર (ના.શા.) Vol, II, અ. ૧૮, ૐો. ૧૦, પૃ. ૪૧૧;
VolIII, ૫. ૧૯, Aો. ૧, પૃ. ૧. (૨) વિ. ઘ.g, મ, ૧૭, કો,૭–૧૮, પૃ. ૨૮, ૩૭–૩૮, . ૩૧
પર, પ૩-૬૪, . ૪૦-૪૨ . (૩) ઘન-ઘનિ, રશિપ (દારૂ), પ્રાશ ૧, ઋ. ૧૧, પૃ. ૮૩-૮૪
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |