________________
કથાનક '
૧૯, રામદર્શનથી પિતે મુક્તિ પામે છે અને તેમને પંપા સરોવર તરફ જઈને શ્રવણ | શબરીને મળવાનું અને પછી ઋક્ષમૂક પર્વત પર રહેલે સુગ્રીવ તમારું વાંછિત પૂરું કરશે એવા આશિષ અને સૂચના આપે છે.
અંક ૬: વિષ્ક ભક: આ અંકનો વિષ્ઠભક માલ્યવાનું અને સારણના સંવાદરૂપે છે. માલ્યવાન પ્રવેશીને રામના અદ્ભુત પરાક્રમનું વર્ણન કરે છે. કાકુસ્થ સિન્યને જોઈને આવેલા સારણ પાસેથી તે કેટલાક સમાચાર જાણવા ચાહે છે. તેથી તેણે માલ્યવાને વિદ્યુજિવ પાસેથી વાલિવધના પ્રસંગથી માંડીને વિભીષણ રામના પક્ષમાં ભળી ગયા છે ત્યાં સુધીના રામ–પક્ષના સમાચાર જાણી લીધા છે, એટલે તે પછીના સમાચાર જાણવાનું તે સારણને કહે છે. શરૂઆતમાં સારણ માલ્યવાનને વાલિના વધનું કારણ પૂછે છે. હનુમાનના સમુદ્રોલંધનના અદ્દભુત પરાક્રમની સારણ પ્રશંસા કરે છે અને માલ્યવાન તેની વાતમાં સૂર પુરાવે છે. ત્યારબાદ વિભીષણને રાવણ સાથે શાથી મતભેદ થયે અને તે કેવી રીતે રામના પક્ષે ભળી ગયો તે સઘળે વૃત્તાન્ત સારણને માલ્યવાનૂ કહે છે. આ જાણીને સારણ સ્વામી રાવણના દેવની ચિંતા કરે છે.
- હવે સારણ માલ્યવાનને રાવણ પક્ષના કેટલાક સમાચાર જણાવે છે. રાવણે તેને શુકની સાથે છુપા વેષે રામસિન્યમાં ફાટફૂટ પડાવવા અને વિગતે જાણી લાવવા માટે મોકલેલે. તેથી તેઓ બંને (શુક–સારણ) વાનરવેશે રામ–સૈન્યની છાવણી આગળ પહોંચે છે, પણ વિભીષણ તે બંનેને ઓળખી લે છે. તેના કહેવાથી તે બંને વાનરેને પકડીને રામ આગળ હાજર કરવામાં આવે છે અને બધા તેમને વધ કરવાનું જ રામને જણાવે છે. પણ રામ પ્રણામ કરનારાં તે બંનેને બંધનમુક્ત કરવાની અને દૂત તરીકે તેમનું કાર્ય કરવાની છૂટ આપે છે. આમ રામ–સૈન્યમાંથી જીવતે છૂટેલે સારણ રામની સ્તુતિ કરે છે. લંકા તરફ પાછા ફરતા તે બંને મારફત લક્ષમણ રાવણને સંદેશ પાઠવે છે કે “જે રાવણ સીતાને રામને પાછી નહિ સોંપે તે આ સુગ્રીવના ક્રોધ અને શક્તિને બરાબર ખ્યાલ રાખે.” લક્ષ્મણને આ સંદેશે કહેવા માટે શુક રાવણ પાસે ગયો છે અને પિતે (સારણ) અત્યારે માલ્યવાન પાસે આવ્યું છે. - હવે રામે અંગદને અંગત સંદેશ લઈને રાવણ પાસે મોકલ્યા છે એ વાત યાદ આવતાં સારણ તે વિશેની વાત જાણવા તેઓ બંને રાવણની સભામાં જવા નીકળે છે ત્યાં વિષ્ઠભક પૂરો થાય છે.