________________
થાનક
૧૧
મળવા માટે વાંદરા જેવા, દેણુ આવે છે’ ‘એ તે માટે સિત્ર સેાવણ નામના વાંદરા છે.' એમ માળી કહે છે અને માળી પાસે વાંદરા બેસી જાય છે.
સીતાના આગમનની રાહ જોતા હૈાય છે તેવામાં સીતા હૈ સિકા સાથે પ્રવેશ કરતી રામની નજરેપડે છે. હસિકાએ ખભે પાનની પેટી લટકાવી છે. તે વાનરવેશવાળા વિદૂષકને જોઈને ગભરાઈને નાસી જવા જાય છે તેવામાં તેની પેટી પડી જાય છે, તે લેવાને બહાને હંસિકા જતી રહે છે. એક બાજુ વિદૂષક અને પ્રતિહારી ઉદ્યાનમાં ફરતાં ફરતાં ઉદ્યાનની શૈાભાનું વષઁન કરે છે ત્યાં મધ્યાહ્નના ભાજનના સમય થવાથી વિદૂષકને ભૂખને લીધે અશક્તિ આવી ગઈ, તેથી પ્રતિહારીના ટેકા લઈને તે જતા રહે છે, ખીજી બાજુ સીતા-રામનુ એકાંત દૃશ્ય શરૂ થાય છે. ભ્રમરબાધાથી સીતાજી હેરાન છે, તેમને મુક્ત કરીને રામ પ્રસન્ન કરે છે, તેવામાં વિનયધરે આવીને રામને તેમના પિતાને મળવા જવાનું જણાવ્યુ, તેથી સીતાને કૌશલ્યા માતા પાસે મેકલીને અને માલાધરને તેના કામે જવાનું જણાવીને રામ વિનય ધરને બધા સમાચાર પૂછે છે તેથી વિસષ્ઠે તેમના શિષ્ય જાનૂક દ્વારા જે સંદેશા લખી. મેકલેલા તે રામ વાંચે છે. તેમાં રાજાને આશીર્વાદ આપ્યાની વાત કરી છે અને ભાવિ વિષે આશંકા વ્યક્ત કરી છે. તેથી રામ વિચારમાં પડી જાય છે. વિનયધર દેવરાત નામના શિષ્યની રામને યાદ અપાવે છે. તેવામાં જાનૂકની સાથે દશરથ રાજાને પ્રવેશ થાય છે. રાજા દશરથ પુત્રને રાજ્યપુરા સ્વીકારીને પાતે નિશ્ચિંત થઈ જવા માટેની ઈચ્છા અને અનુરાધ વ્યક્ત કરે છે. પુત્ર રામ વિનય ભાવે સાંભળ રહે છે દશરથ રાજા ભરતની માતાને કુમાર રામભદ્રના રાજ્યાભિષેકની ખબર આપવા જાય છે અને રામને સીતાની સાથે રાજ્યા ભિષેકના વ્રતની તૈય.રી કરવા મેાકલે છે.
ત્રીજા અંના પ્રવેશકમાં મંથરા અને સુષુદ્ધિકાની વાતચીત પરથી સૂચન થાય છે કે મથરાએ કૈકેયીને તેનુ અનિષ્ટ ન થવા દેવા માટે, બહુ સમજાવી પણ તે માનતી ન હતી અને કૈકેયીએ મથરાને સુમત્રને ખેાલાવવા માકલેલી, તે કામ પતાવીને રામને ખેસીને રથમાં આવતા જોવા માટે ઊભી હતી. તેવામાં મંથરાને જોઈને સમુદ્ધિકાએ પૂછ્યું કે તું કયાં જાય છે?ત્યારે મથરાએ પેાતે કૈકેયી પાસે જાય છે એમ કહ્યું. અને તેણે મંથરાને બહુ ખુશમાં હાવાનું કારણ પૂછ્યુ ત્યારે તેને ખબર ખડી કે ફુંકેયીએ તેની વાત માની લીધી તેથી ખુશમાં છે. કૈંકેયી તો જરા ય માનતાં ન હતાં, પણ સિદ્ધયોગિનીયી કૃપાથી મેળવેલુ મેાહનમ ંત્રવાળુ પાન કૈકેયીને ખવડાવ્યું તે પછી તે માની ગયાં, સમુદ્દિકાને કકેયીએ માગવાનાં ખે વચન માગી લીધાં છે. તે વાતથી સુબુદ્દિકા શાસાગરમાં ડુખી જાય છે અને