Ullaghraghav Ek Adhyayan

SR No.: 005744
Original Sutra Author: N/A
Author: Vibhuti V Bhatt
Publisher: Vibhuti V Bhatt
Publication Year: 1989
Total Pages: 158
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 115

૧૦૨
ઉલ્લાધરાઘવ : એક અધ્યયન સેમેશ્વરદેવે સીતાને રામની સાથે સંબંધ અત્યંત ટૂંકમાં સંયમી કલમથી અને ભક્તિપૂર્ણ હૃદયથી નિરૂપે છે. પતિ પ્રત્યેને સીતાને ઉત્તમ ભાવ
આ નાટકમાં એ ૧, ૨, ૪ અને ૭માં રજૂ થયા છે. સીતાના આગમન પહેલાં રામે એમની યૌવન અને મુગ્ધતાની વચ્ચેની સ્થિતિનું વર્ણન કર્યું છે તે પરથી સીતાની માનસિક ભૂમિકા તથા સ્વાધીનપતીકા નાયિકાનો ખ્યાલ આવે છે ? અને આગળ ભ્રમરના ત્રાસમાંથી છૂટવા માટે સીતા પોતાના પતિ રામની મદદ માગવા તેમની નજીક જાય છે. તે પ્રસંગના એમના વર્તન પરથી તેમની, ચકોર વિદગ્ધતા અને ઉત્તમ સૌંદર્યને પરિચય થાય છે. સીતાના ઉજજવલ રૂપ-સૌંદર્યથી ચક્રવાકયુગલને અજવાળાની ભ્રાંતિ ન થાય તેથી તેમને રામ ચક્રવાજ્યુગલથી વિમુખ થઈ જવાનું કહે છે એટલે ઉલ્લેખ સીતાના મુખસૌદર્યના વર્ણન માટે પૂર છે.
વિરાધ રાક્ષસના ત્રાસથી કંપતા અને રાક્ષસના સ્પર્શથી દુષિત થયેલાં, ગભરાયેલાં, સીતા પિતાને પવિત્ર બનાવાની ભાવના સેવે છે (પૃ. ૭૫). તેમાં સીતાના કામમૂલક પ્રેમને બદલે તેમની પવિત્ર અને દિવ્ય પ્રેમભાવના વ્યક્ત થાય છે. લાંબા સમયે પ્રિય મિલન થવા છતાં, સીતા પિતે રાક્ષસના ઘરમાં રહી હોવાથી પિતાના દોષ વિશે પિતાના આર્યપુત્ર રામની આશંકાના નિવારણ માટે પિતાની મેળે જ પિતાની અગ્નિકોટીને પ્રસ્તાવ રામ આગળ મૂકે છે, તે પરથી સીતાની સમજશક્તિ, ડહાપણ તથા પતિભક્તિને ખ્યાલ આવે છે. તેને લીધે જ તેઓ જગવંદા સતી તરીકે સ્વીકારાયાં (૭/૨૯).
વા.રા.માં રામની સાથે વનમાં જવા માટે સીતા જે લાંબી ચર્ચા કરે છે તેને નિર્દેશ સુદ્ધાં આ નાટકમાં કરાયું નથી. વનમાં જવાની અનુમતિ માગવા માટે સીતા પિતાના સ્થાને યોગ્ય મર્યાદા તથા મલાજો જાળવીને કાર્ય કરે છે. રામની સાથે વનમાં જવાની રાજાની અનુમતિ તે કંચુકી દ્વારા પરોક્ષ રીતે માગે છે. સસરા દશરથ પણ સીતાને તેમ ન કરવા સુમિત્રા દ્વારા અનુરોધ કરાવે છે. ત્યારે સીતા પિતાનાં સાસુ સુમિત્રા દ્વારા પતિના સહવાસનો મહિમા સમજાવીને સરળતાથી સંમતિ મેળવી લે છે. તેમાં તેમની પ્રસંગચિત વ્યાવહારિક કુશળતાને પરિચય થાય છે. આમ ઘૂંઘટમાં રહીને વૃદ્ધ વડીલજનોની આમન્યા સાચવનારી આ કુલવધૂ સાસુ સસરાનું પણ પ્રિય પાત્ર હતાં. મૃત્યુ બાદ દશરથે પિતાના પુત્ર રામને કુલવધૂ સીતા પવિત્ર હોવાની ખાતરી આપે છે(૭).