________________
.
સાતમો ગણ
ગણની નિશાની +, સ્
ગણની નિશાની ધાતુના સ્વર અને અંત્ય વ્યંજનની વચ્ચે લાગે.
* વિકારક પ્રત્યય પૂર્વે ન(સ્વર સહિત) દા.ત. રુત્તિ । * અવિકારક પ્રત્યય પૂર્વે ૬ (સ્વર રહિત) દા.ત. હમ્બા ।
૧. ધાતુનો અનુનાસિક લોપાય દા.ત. મચ્છુ કે મત્તિ । અને..... વ્યંજન વિકારક પ્રત્યયમાં ‘ã ્’ ધાતુને 7 ના બદલે ખે લાગે. .ત. તું બે તૃત્યુ + મ પરન્તુ અવિકારક પ્રત્યયમાં તું ઃ । બીજો ગુણ
તૃળદ્ધિ । તૃત
(૧) વા, રા, મા, મા, પા, યા, તા રહ્યા, પ્લા, શ્રા, સ્ના વગેરે આ કારાંત ધાતુમાં ઘસ્તનભૂતકાળ ત્રીજો પુરુષ બહુવચનમાં અંત્ય ઞ + અન્ના બદલે વિકલ્પે • સ્’ લાગે છે. દા.ત. दा अदुः अदान्
(૨) અસ્ (હોવું-થવું)
A ધાતુમાં અવિકારક પ્રત્યય પૂર્વે ગ લોપાય. દા.ત. સ્વઃ । મૈં । B ધાતુ અંતે સ્+સ્કે ધ્ થી શરુ થતાં પ્રત્યયો તો ધાતુનો · સ્’ લોપાય. દા.ત. અક્ + સ = અગ્નિ । અને ।
સ્ + છે
ध्वे
અહીં અવિકારક પ્રત્યય હોઇ
अस् + स्व
* સ્વ
ઞનો લોપ થયેલ છે.
સ્ ‘'
C પરઐમાં ઘસ્તનભૂતકાળ બીજો/ત્રીજો પુરુષ એકવચનના • પ્રત્યયના બદલે ક્રમશ: ‘સ્· · · થાય છે. દા.ત. આસી । સીત્ । D પરમૈં. આજ્ઞાર્થ દ્વિતીય પુરુષ એકવચનનું · ધિ ” રૂપ થાય છે. અને... આત્મને વર્તમાનકાળ પ્રથમ પુરુષ એકવચનનું • à' રૂપ થાય છે.
6
9
(૩) ર્ ' (જવું ) પરસ્પૈપદ ના વર્તમાનકાળ ત્રીજો પુરુષ બહુવચનમાં વૃત્તિ ’રૂપ
=
થાય છે. આજ્ઞાર્થ ત્રીજો પુરુષ બહુવચનમાં · ચત્તુરૂપ થાય છે.
6
(૪) ધિ + ૫ (આત્મને. ભણવું) માં રૂ નો સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યય પૂર્વેચ્’ થાય. ાસ્તનભૂતકાળમાં • હૈં ' ની વૃદ્ધિ કરતા પહેલાં
.
કચ્ કરવો.
દા.ત. વિ + $ + $
-
અધિ + વ્ + રૂ
=
અધિ + વ્ + રૂ અધ્યયિ।
38
