________________
૧૨
જ્ઞાનસાર છે, પર પરિણામને કઈ કર્તા નથી. એ ભાવનાએ અન્યભાવોનું કર્તાપણું નથી, પણ સાક્ષીપણું છે. परब्रह्मणि मनस्य, श्लथा पौद्गलिकी कथा । क्वामी चामीकरोन्मादाः स्फारा दारादराः क्व च ।
आत्मा न व्यापृतस्तत्र रागद्वेषाशये सृजन् । तन्निमित्तोपनदंषु कर्मोपादानकर्मसु ॥
એ પ્રમાણે આત્મા શુભાશુભકમનકર્તા નથી. પણ ઈષ્ટ અને અનિષ્ટ નિમિતે થતા રાગદ્વેષરૂપ આશયનો કર્તા છે. રાગદ્વેષરૂપ આશયને કરતો આત્મા તે નિમિત્તે પ્રાપ્ત થતા કમને ગ્રહણ કરવાની ક્રિયામાં પ્રવૃત્ત થતા નથી (આ ઋજુસૂત્રનયનું કથન છે.)
नैगमव्यवहारौ तु ब्रूतः कर्मादिकर्तृताम् । व्यापारः फलपर्यन्तः परिदृष्टो यदात्मनः ॥
મધ્યમસાર ૩. ૬ ઋોવા. ૧૧૬ નગમ અને વ્યવહાર નય કર્મ વગેરેનું કર્તાપણું કહે છે. કારણ કે આત્માનો વ્યાપાર ફળને અન્ત સુધી હોય છે. તાત્પર્ય એ છે કે આત્મા ભાવકર્મને કર્તા છે અને તેનું ફળ વ્યકર્મને બબ્ધ છે અને ફળપર્યત આત્માને વ્યાપાર હોવાથી આત્મા દ્રવ્યકર્મને કર્તા છે.
૧૫બ્રહ્મનિ=પરમાત્માના સ્વરૂપમાં મા લીન થએ. લાને. પૌષ્ટિકપુદ્ગલ સંબધી ચા=વાત કયા=વીરસ. (લાગે છે.) (તેને) સમી આ વામીનાર=સુવર્ણનું-ધનનું
