________________
પં. ભગવાનદાસને ટુંક પરિચય રક આવે તેટલા ખાતરજ અંગત સંબંધના ઉલેખન સંકેચ છોડીને પણ લખું છું. પંડીતજીની એક વિશેષતા નોંધવી જોઈએ તે એ કે તેઓ અન્ય શાસ્ત્રોની સાથે ચિકિત્સા શાસ્ત્રમાં પણ ઉડે રસ લેતા. એટલે સુધી કે તેમણે સંસ્કૃત ગુજરાતી અને હિદિમાં મહત્વપૂર્ણ ગણાય તેવા વૈદકના નાના મોટા અનેક ગ્રંથ વાંચેલા. એટલું જ નહિ પણ અમુક અંશે પ્રાથમિક જ્ઞાન પણ મેળવેલું.
હવે એમની જીવન પ્રવૃત્તિઓને ટુંકમાં જોઈ જઈએ.
પંડિતજીની જીવન પ્રવૃત્તિઓ મુખ્ય પણે પાંચ ભાગમાં વહેંચાય છે. ૧ અધ્યયન અધ્યાપન ૨ ભંડારેમાંના લેખિત ગ્રંથોનું અવલોકન અને તેની યોગ્ય વ્યવસ્થા ૩ ગ્રંથ સંપાદન અને ભાષાંતર ૪ છાત્રાલયનું સ્થાપન અને તેનું સંચાલન ૫ પુસ્તક સંગ્રહ અને અભ્યાસ ગૃહને ઉત્તેજન.
એમણે સંપાદિત કરેલા ગ્રંથો મુખ્ય પણે નીચે પ્રમાણે છે. 1 ન્યાયાવતાર ૨ ધર્મપરીક્ષા ૩ સિદ્ધ હેમમહાર્ણવન્યાસનું પહેલું પાદ ૪ વિક્રમચરિત્ર ૫ વૈરાગ્ય ક૯૫લતા ૬ સમર ઈચ્ચક છાયા સાથે ૭ ઉપાસક દશાંગમૂળ ૮ નાભિનંદનજિદ્વાર પ્રબંધ.
એમણે ભાષાંતર કરેલા ગ્રંથે નીચે મુજબ છે.-૧ ભાગવતીસૂત્ર ત્રીજા અને ચોથો ભાગ ૨ પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર ૩ ઉપાસક દશાંગસૂત્ર ૪ કર્મગ્રંથ ત્રણ ૫ નવતત્વ. ૬ જ્ઞાનસારની જ્ઞાનમંજરી ટીકાનું ભાષાંતર.
એલીસથીજ વિસ્તારમાં આવેલ સોસાઈટમાં શ્રીનવિદ્યાર્થિ