________________
આત્મજ્ઞાનનાં સાધન ર૨૩, ज्ञेया सकामा यमिनामकामा त्वन्यदेहिनाम् ।। कर्मणां फलवत्पाको यदुपायात् स्वतोऽपि हि ॥८॥
સંયમી પુરુષોને ઈરાદાપૂર્વક તપ વગેરે ઉપાયકારા કર્મને ક્ષય કરવારૂપ સકામ નિર્જરા હેય છે અને અસર યમીને તે સિવાય વિપાકથી કર્મને ભોગવીને ક્ષય કરવારૂપ અકામ નિજા હોય છે. કારણકે કર્મોને પાક-નિરા ફળના પાકની પેઠે ઉપાયથી અને સ્વાભાવિક રીતે થાય છે. (૮૧) : सदोषमपि दीप्तेन सुवर्ण वहिना यथा । तपोऽग्निना तप्यमानस्तथा जीवो विशुध्यति ॥८२॥
જેમ અશુદ્ધ સોનું પ્રજ્વલિત થયેલા અગ્નિવડે શુદ્ધ થાય છે, તેવી રીતે તારૂપી અગ્નિ દ્વારા તપાવવામાં આવતો છવ શુદ્ધ થાય છે. (૨) अनशनमौनोदर्य वृत्तेः संक्षेपणं तथा। रसत्यामस्तनुक्लेशो लीनतेति बहिस्तपः ॥ ८३ ।। (૧) અનશન–જીવન પર્યત કે અમુક કાલ પર્યા
આહારને ત્યાગ કરે, (૨) ઔદ–સ્વાભાવિક આહારથી અલ્પ આહાર લે. (૩) વૃતિસંક્ષેપ-પિતાને ખાવા પીવા વગેરે ઉપયોગમાં
આવતી વસ્તુઓને સંક્ષેપ કરે. (૪) રસપરિત્યાગ–દૂધ, દહીં, ઘી, તેલ, ગોળ અને પફ
વાન વગેરે વિકારવર્ધક પદાર્થોને યાગ કર.
