________________
રરર
જ્ઞાનસાર
અવિરતિને રેકવી. સમ્યગદર્શનવડે મિથ્યાત્વને રોકવું, તથા શુભધ્યાનરૂપ ચિત્તની સ્થિરતા વડે આર્ત તથા રૌદ્ર બાનેને રોકવા. (૭૮-૭૯)
રાજમાર્ગમાં રહેલા અનેક કારવાળા ઘરનાં બારણાં ઉઘાડાં હોય તે તેમાં રજ દાખલ થાય છે અને દાખલ થઈને ચીકાશના યુગે ત્યાં ચુંટી જાય છે. પરંતુ બારીબારણાં બન્ધ કર્યા હોય તો જ પ્રવેશ થવા પામતી નથી અને ત્યાં ચોંટી જતી પણ નથી. કેઈ સરોવરમાં પાણી આવવાના બધા માર્ગો ઉઘાડા હોય તો તે દ્વારા પાણી આવે છે, પરંતુ તે બધા માર્ગો બન્ધ કર્યા હોય તે ડું પણ પાણી સરોવરમાં દાખલ થઈ શકતું નથી. કેઈ વહાણની અંદર છિદ્રો હોય તો તે દ્વારા તેમાં પાણી દાખલ થાય છે, પરંતુ તે છિદ્રો બન્ધ કર્યા હોય તો થોડું પણ પાણી વહાણની અંદર પ્રવેશ કરતું નથી તેમ મિથ્યાત્વાદિ આસવારે ઉઘાડાં હોય તે જીવમાં કમ દાખલ થાય છે અને તે દ્વારા બન્ધ થાય તો સંવયુક્ત જીવમાં કર્મનો પ્રવેશ થતો નથી. સંવથી આશ્રવના કાર બન્ધ થાય છે. તે સંવર ક્ષમા વગેરે ભેદેથી અનેક પ્રકાર છે. મિથ્યાવના ઉદયને રકવાથી અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિ આદિ ગુણસ્થાને મિથ્યાત્વને સંવર હોય છે, દેશવિરતિ આદિ ગુણરથાને અવિરતિને સંવર હોય છે, અપ્રમત્ત સંયતાદિ ગુણરથાનકે પ્રમાદને સંવર હોય છે, ઉપશાન્તાહ અને ક્ષીણમહાદિ ગુણસ્થાનકે કષાયને સંવર હોય છે અને અગી રેવલી ગુણસ્થાને સંપૂર્ણ યોગસંવર હોય છે.
૯ નિરા ભાવના संसारबीजभूतानां कर्मणां जरणादिह । निजेरा सा स्मृता द्वैधा सकामा कामवजिता ॥८॥
સંસારના કારણભુત કમને ખેરવી નાખવા તેને નિર્જરા કહે છે. તે સકામ નિજા અને અકામ નિજર. એમ બે પ્રકારની છે. (૮૦)
