________________
૧૭૦
જ્ઞાનમાર
ध्याताऽन्तरात्मा ध्येयस्तु परमात्मा प्रकीर्तितः । ध्यानं चैकाग्र्यसंवित्तिः समापत्तिस्तदेकता ॥ २ ॥
ધ્યાન કરનાર અન્તરાત્મા--સમ્યગ્દર્શન પરિણામવાળા આત્મા છે, ધ્યાન કરવા ચૈાગ્ય પરમાત્માસિદ્ધ ભગવાન્ અથવા ઘાતી કૅમ જેમનાં ક્ષીણ થયાં છે એવા અરિહંત કહ્યા છે, ધ્યાન-એકાગ્ર બુદ્ધિ, વિજાતીય જ્ઞાનના અન્તર રહિત સજાતીય જ્ઞાનની ધારા, એ ત્રણેની એકતા તે યાગાચાર્યના મતે વક્ષ્યમાણુ લક્ષણ સમાપત્તિ કહી છે.
પ્રવચનસારમાં સ્ક્યું છે કે —
“ નો નાળતિ ભિંતે વત્ત-મુળત્ત-વનવત્તેäિ सो जाणदि अप्पाणं मोहो खलु जादि तस्स लयं " ॥ “ જે અરિહ ંતને દ્ર, ગુણ અને પાઁયરૂપે જાણે છે તે આત્માને જાણે છે અને તેને માહ નાશ પામે છે’
વિશેષાવશ્યકમાં કહ્યું છે કે—
૧ ધ્યાતા-ધ્યાન કરનાર. અન્તરામા=અન્તરાત્મા છે. ધ્યેય:ધ્યાન કરવા ચેાગ્ય. તુ=તેા. પરમાત્મા=૫રમાત્મા. પ્રીતિત:=કહેલ છે. (અને) ધ્યાન=ધ્ધાન. પ્રથમંવિત્તિ;=એકાગ્રતાની બુદ્ધિ છે. તદ્દેવતા=એ ત્રણેની એકતા. સમવૃત્તિ:= સમાપત્તિ છે.
