________________
૧૪૬
શાંતસાર
કોની કલ્પનારૂપ કડછી શાસ્રરૂપ ક્ષીરાનમાં અવગાહનારી–પ્રવેશ કરનારી નથી ? અર્થાત્ સર્વાંની કલ્પના શાસ્ત્રમાં પ્રવેશ કરે છે. પરન્તુ અનુભવરૂપ જીભ વડે શાસ્રરૂષ ક્ષીરના રસનો આસ્વાદ–રહસ્ય ચણાના જાણનારા ઘેાડા છે. એટલે શાસ્ત્રજ્ઞાન તે બાહ્ય અને અનુભવ તે અંતરંગ એમ જાણવું.
૧
पश्यतु ब्रह्म निर्द्वन्द्वं निर्द्वन्द्वानुभवं विना । कथं लिपीमयी दृष्टिर्वाङ्मयी वा मनोमयी ||६||
નિર્દેન્દ્ર-સર્વ પ્રકારના કલેશ રહિત બ્રહ્મઆત્મસ્વરૂપને દ્વન્દ્વહત-શુદ્ધ અપરાક્ષ (પ્રત્યક્ષ) અનુભવ વિના લિપીમયી—સ'જ્ઞાક્ષરરૂપ, વાડ્મયી– વ્યંજનાક્ષર (ઉચ્ચારણ કરવા) રૂપ અને મનોમયી– લન્ધ્યક્ષર (અ ના પરિજ્ઞાન) રૂપ ષ્ટિ કેવી રીતે દેખે? શાસ્ત્રઢષ્ટિએ બ્રહ્મ ન જણાય, ચષ્ટિએ તે ન જ જણાય; પરન્તુ કેવલ (અનુભવ) ષ્ટિએ જ જણાય. (પણ). વિદ્ધા થાડા, બનુમયિા=અનુભવરૂપ ભવર્ડ. સત્રસાવાવિતઃ શાસ્ત્રના રસના આસ્વાદને જાણનારા છે.
--
૧ નિદ્રાનુમય દિન=કલેશ રહિત શુદ્ધ અનુભવ વિતાવીનવી=પુરતકરૂપ. ચમચી ધાણીરૂપ. મનોમયી= આપના જ્ઞાનરૂપી ત્રિ: દષ્ટિ નિર્દેન્દુ-રાગદ્વેયાદિ રહિત, શુધ્ધ, ન=આત્મસ્વરૂપને. =કેમ, વયનુ દેખે.