________________
જ્યારે આ ભાવ-પ્રાણાયામમાં કોઈ જોખમ નથી. પ્રાણો અધ્યાત્મ વડે રંગાઈ જાય છે એટલે તે અધ્યાત્મ સ્વભાવરૂપ બની જાય છે. દેહના સ્વભાવની અસર નીચે આવતો નથી.
દીપકના પ્રકાશની તિમિર-વિનાશક શક્તિ જાણનારાને દીપ્રાદષ્ટિની આ શક્તિમાં સંદેહ રહેતો નથી.
દીવો જળતો હોય છે ત્યાં અંધારું નથી ટકતું તેમ આ દષ્ટિના તેજથી વ્યાપ્ત અંતઃકરણમાં પરભાવરૂપે અંધકાર નથી ટકી શકતો.
પ્રાણાયામ સ્વભાવભૂત બને એટલે બધા જ પ્રાણો આત્માને અનુકૂળ બને તે સ્વાભાવિક છે.
માછલીને જળ બહાર તરફડવું પડે છે, તેમ આ દષ્ટિવાળા આત્માના પ્રાણને બહિર્ભાવમાં મજા નથી આવતી, પણ માછલીની જેમ તરફડવું પડે છે અને તરત અંતર્મુખ થઈ જવાની વૃત્તિ થાય છે.
આવા ભાવ-પ્રાણાયામના પ્રરૂપક ભગવંતને કોટિ-કોટિ પ્રણામ ! ધર્મ અર્થે ઇહાં પ્રાણને જી,
છાંડે પણ નહિ ધર્મ; પ્રાણ અર્થે સંકટ પડે છે, જુઓ એ દૃષ્ટિનો મર્મ.
મન. ૩
૬૪ ........
0 તાલાલા
દૃષ્ટિની સઝાય
