________________
વિદ્યાધરે કહ્યું કે, તે સ્ત્રી બેઠી છે, તે વડની નીચે સંજીવની ઔષધિ છે. જો તે બળદને ખવડાવે, તો તે પાછો પુરુષ બની જાય.”
આમ કહીને વિદ્યાધર એની પત્ની સાથે આકાશમાર્ગે આગળ નીકળી ગયો.
વિદ્યાધરની વાત સાંભળીને વિનીત સ્ત્રી અત્યંત રાજી થઈ, પણ વડ નીચેના ઘાસમાં સંજીવની કઈ તેની કોઈ ગતાગમ તેને નહોતી. એટલે તે વડ નીચેની બધી વનસ્પતિ પોતાના પતિરૂપી બળદને ખવડાવે છે. તેમાં સંજીવની ઔષધિ ચરવામાં આવતાં તે પુનઃ પુરુષ બની ગયો.
આમ, પરમ નિષ્પક્ષપાતપણું સૂચવતી આ કથામાં કોઈ પણ દર્શનનો - મતનો આગ્રહ નથી. પણ ચારેકોર ફરી-ચરી સાચા તત્ત્વ જિજ્ઞાસુને મધ્યસ્થતાથી “સંજીવની' તત્ત્વ શોધી કાઢવાનો નિર્મળ બોધ છે.
આ ન્યાયને અનુસરનારો આત્મા કોઈ એક મતના મિથ્યા આગ્રહમાં ન અટવાતા, શુદ્ધ સમ્યકત્વને પામીને આત્મસ્વરૂપને પામે છે. દૃષ્ટિ થિરાદિક ચારમાં,
મુગતિ પ્રયાણ ન ભાજે રે; રયણી શયન જેમ શ્રમ હરે,
સુર-નર-સુખ તેમ છાજે રે.... ...વીર. ૫
....
...... આઠ દૃષ્ટિની સઝાય
