________________
અંધકાર ખસતા પ્રગટતા પ્રકાશની જેમ ક્ષુદ્રતા આદિ આઠ દોષોનો નાશ થવાથી આ બધા ગુણોની પ્રાપ્તિ સ્વાભાવિક બને છે અને એટલી જ સ્વાભાવિક તેની અભિવ્યક્તિ બને છે. ચિહન યોગના ૨ે જે પરગ્રંથમાં, યોગાચાર ય - દિટ્ટ;
ધન ધન. ૪
પંચમ દૃષ્ટિ થકી સવિ જોડીએ, એહવા તેહ ગરિટ. ........ અર્થ : યોગનાં ચિહ્નો, લક્ષણો, બ્રહ્મચર્યાદિ કૃતપ્રતિજ્ઞાનિર્વાહ, અપાયનિરાકરણાદિ જે પતંજલિ આદિ યોગાચાર્યે કહ્યાં છે, તે આ પાંચમી દૃષ્ટિથી હોય. અર્થાત્ પૂર્વની ચાર દષ્ટિની અધિક ગુણે યુક્ત ગરિષ્ઠ-શ્રેષ્ઠ બુદ્ધિ હોય. તે જ કારણથી મોહનો ક્ષયોપશમ જે – ગ્રંથિભેદ - તે અહીં ચોક્કસ કહ્યો છે.
-
ભાવાર્થ : શ્રી પતંજલિ આદિ યોગાચાર્યોએ યોગનાં જે લક્ષણો કહ્યાં છે તે બધાં આ પાંચમી દૃષ્ટિમાં હોય છે. યોગ શબ્દ ‘યુ’ ધાતુ ઉપરથી બનેલો છે. તેનો અર્થ છે, ‘જોડાણ કરવું તે'.
એક સ્થળે ટેલીફોન જોડવો હોય તો, બીજા જોડાણો કાપી નાખવાં પડે છે. તેમ આત્મા સાથેના જોડાણરૂપ યોગ સાધવા માટે, અનાત્મ પદાર્થો સાથેના જોડાણો કાપી નાખવા પડે. છઠ્ઠી કાંતાદૃષ્ટિની સજ્ઝાય.
૧૩૩
