________________
અર્થ : વળી આ દષ્ટિમાં વર્તતો આત્મા ક્ષુદ્રતા આદિ આઠ દોષનો તથા રાગ-દ્વેષ, કામ-ક્રોધ, મદ, હર્ષ આદિનો નાશ કરે. અતત્ત્વ-બુદ્ધિને ત્યજવાથી પ્રકૃષ્ટ રૂચિમાર્ગે તત્ત્વશ્રદ્ધાન આદિમાં પરમ તૃપ્તિ પામે. અપરાધ કરનાર માણસ ઉપર પણ ક્રોધની મંદતા હોય અને તેનું પ્રતિકૂળ ન ચિંતવે. સમતાભાવમાં રહે.
આ દૃષ્ટિવાળો તત્ત્વ માર્ગરૂપ ધર્મવ્યાપારનો સંયોગી હોય. વૈર-વિરોધનો નાશ કરનાર હોય. પાપ-પ્રવૃત્તિ થઈ જતાં પશ્ચાત્તાપ કરે. તેની બુદ્ધિ ઋતંભરા અર્થાત્ સત્યને જ ધારણ કરનારી હોય. ઇત્યાદિ યોગ - આઠ દોષ જવાથી સ્વાભાવિક રીતે ઉપજે.
ભાવાર્થ : આ યોગ્યતામાંથી કેટલી યોગ્યતા આજે આપણામાં છે અને કેટલી નથી તે આપણે આ ગાથાને નજરમાં રાખીને નક્કી કરવાનું છે.
ક્ષુદ્રતા આદિ દોષો તો માણસને જંતુવત્ જીવનના હવાલે કરી દે છે. માણસાઈને હણી નાખે છે. તત્ત્વચિંતનના દ્વાર બંધ કરી દે છે. માણસના દેહમાં પશુભાવનું સામ્રાજય સ્થાપી દે છે.
આ દૃષ્ટિ પ્રાપ્ત થતાં જ જીવનમાં આત્મા બોલતો થાય છે, આત્મભાવ ફેલાઈ જાય છે. આત્માના ગુણોનું ચલણ સ્થપાય છે. તત્ત્વમાં શ્રેષ્ઠ રૂચિ પ્રગટે છે. અતત્ત્વમાં દષ્ટિ પરોવાતી નથી. કોઇનું ય અશુભ ચિંતવવારૂપ દુર્ભાવ જાગતો નથી. સદ્ભાવ સ્વાભાવિક બને છે. બુદ્ધિ આત્માનુગામી બને છે.
૧૩૨.....
» આઠ દૃષ્ટિની સક્ઝાય
