Page Text
________________
૩: સંભવનાથ સ્તવન
૭પ એના તરફ શ્રમની લાગણી પણ ન થવી જોઈએ. દરરોજ સવારે ઊઠીને પડિકમણું કરવું કે દરરોજ બે વાર દેરાસરે જવું કે વળી સાંજના પ્રતિક્રમણ કરવું અથવા ડુંગર ચઢી યાત્રા કરવી, એમાં ખેદ ન લાગ જોઈએ; ઊલટું એમાં મજા આવવી જોઈએ. અથવા મોટી પ્રતિષ્ઠાવિધિ કે પર્યુષણના આઠ દિવસ આલેચનક્રિયા-ખમતખામણું કર્યા પછી નવમે દિવસે “હાશ ! છૂટ્યા એવો ભાવ ન થવો જોઈએ; પણ મનમાં વિચારણા થવી જોઈએ કે મારે એવો દિવસ વળી ફરી વાર ક્યારે સાંપડશે? સામાયક બે ઘડીનું લેવામાં આવે છે ત્યાર બાદ સામાયક પૂરું થાય તે વખતે ગુરુશિષ્ય વચ્ચે રજા માંગવાને અંગે સવાલજવાબ જ્યા છે તે આ “અખેદ” ભૂમિકાને અંગે વિચારવા યોગ્ય છે.
શિષ્ય પૂછે–સામાયક પારું ?
ગુરુ જવાબ આપે–પુનો વિ જાયો-એટલે સમાયક ફરી વાર કર્તવ્ય છે, એની ગુરુએ જવાબમાં સૂચના કરી.
શિષ્ય તે જવાબ સાંળળી કહે – વારા–શક્તિ પ્રમાણે કર્તવ્ય બજાવીશ. પછી શિષ્ય પિતાને નિર્ણય બતાવે. તે કહે-સામાયક પાયું.'
આના જવાબમાં ગુરુ કહે-ગાયો ને મુત્તો. આ સામાયક તરફને આદર છોડી દેવા ગ્ય નથી. એને આણ્ય એ છે કે અત્યારે તને સમય ન હોય તે પણ મારી તને ભલામણ છે કે એ સામાયક તરફને આદર ન મૂકો, એટલે જ્યારે જ્યારે તને વખત મળે ત્યારે ત્યારે સામાયક કરવાની વૃત્તિ રાખજે..
એના જવાબમાં મુમુક્ષુ તત્તિ-ગુરુદેવનું વચન બરાબર છે, એ જવાબ આપે.
આવા પ્રકારને આદરભાવ એ અખેદ ભૂમિકા છે. એક-બે દાખલા વિચારીએ એટલે આ ભૂમિકાની વધારે સ્પષ્ટતા થશે. એક વ્યક્તિએ ઉપધાન કર્યા. ૪૫ દિવસ સુધી ઉપવાસ-નીવિ કર્યા, વિધિવિધાન કર્યા. પારણાને દિવસે એ એમ વિચારે કે ચાલે, હવે આ પંચાતમાંથી છૂટયા !—તે એની અખેદ-ભૂમિકા થઈ નથી એમ સમજવું. એના મનમાં તે દિવસે ભાવના થાય કે ધન્ય અવતાર થયે! વળી બીજી અનુકૂળતા થશે તે પાંત્રીશું (બીજાં ઉપધાન) કરીશ. આમ થાય તેને અખેદની ભૂમિકા મળી છે એમ માનસ પૃથક્કરણ નજરે સમજાય છે. નાનભાઈ વિદ્વાન, કડે શિષ્યને પાઠ આપે. મોટો ભાઈ ભલે ભેળ, એગ્ય ચારિત્ર પાળે. નાનાભાઈને એક રાત્રે ઊંઘ આવતી હતી, શિષ્ય રાત્રે પાઠ લેવા આવ્યો. કંટાળીને એ બોલી ગયે કે આ ભણતર અને ફફડાટને બદલે મોટો ભાઈ સુખી છે (પાંચમી કથા-વરદત્ત ચરિત્ર). આવી વૃત્તિ થાય અને અભ્યાસ તરફ ખેદ થાય ત્યારે સમજવું કે હજુ એ વ્યક્તિને “અખેદ” ભૂમિકા પ્રાપ્ત થઈ નથી. વાત એ છે કે પ્રાણીને વિભાવદશામાં પૌગલિક બાબતોમાં જેવી મજા આવે તેવી જ મજા યોગ પ્રવૃત્તિમાં અને પ્રગતિમાં આવવી ઘટે. એ આવે ત્યારે એને અખેદ-ભૂમિકા પ્રાપ્ત થઈ છે એમ સમજવું.
આ રીતે થતા ત્રણે દે–ભય, દ્વેષ અને ખેદ–એ અજ્ઞાનને પરિણામે થાય છે. આ - અબોધ-અજ્ઞાનને બરાબર સમજવા યોગ્ય છે.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |