Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 93

૭૬]
શ્રી આનંદઘન-ચોવીશી અબોધ' ? અને, અલ્પ પરિચય. અબોધને પરિણામે સંસાર તરફ રુચિ રહે છે, આત્માનું ભાન નહિવત્ બની જાય છે, પાપમાં આસક્તિ જામતી જાય છે અને ભવાભિનંદીપણને મોકળાશ મળે છે. એને પરિણામે પ્રાણ દિન, મત્સરી, બીકણ, માયાવી મૂર્ખ અને સંસારમાં આસક્ત રહે છે. અને પરિણામે અનેક ખેટાં કામ કરી પિતાના આત્મિક પ્રગતિના માર્ગને ડોળી-
ડળી નાખે છે. અજ્ઞાન અને અબોધ લગભગ એક જ છે. અનાદિ સંસારનું એ મૂળ કારણ છે. સાંખ્ય એને “દિક્ષાકહે છે, શો એને “ભવબીજ' કહે છે, વેદાનિક એને ભ્રાંતિરૂપ “અવિદ્યા' કહે છેબૌદ્ધો એને અનાદિક્લેશરૂપ “વાસના” કહે છે અને જેને એને “મિથ્યાત્વ, “અજ્ઞાન” અથવા “અબેધ” કહે છે.૧ ઉપર જણાવેલા ત્રણે દે –ભય, દ્વેષ, અને ખેદ–અબોધને લઈને થાય છે એમ સમજ. લિખાવમાં “લિખા” એ સંજ્ઞા છે. એમ સમજ, એ એને ભાવ છે. અજ્ઞાનને પરિણામે પ્રાણી પિતાને પણ બરાબર પિછાન નથી, અને પવન આવે તેમ વિકારવશ થઈ આંટા મારે છે, માટે જેણે સેવન એગ્ય ભૂમિકા તૈયાર કરવી હોય, તેણે ભય, દ્વેષ અને ખેદ નામના દે પર વિજય મેળવવા અને તેમ કરવા માટે તે દેને બરાબર ઓળખવા અને પછી અભય, અદ્વેષ અને અખેદની ભૂમિકાને તૈયાર કરવી.
જ્યાં પરિણામની ચંચળતા બતાવનાર ભય હોય, જ્યાં અરેચક ભાવથી વ્યક્ત થતે હેષ હોય અને જ્યાં શુભ પ્રવૃત્તિ કરતાં થાક લાગતું હોય ત્યાં બેદ નામને દોષ છે અને તે અબેધનું પરિણામ છે અને ભવાભિનંદીપણાની પિછાણ છે. આ છેલ્લે ભાવ વધારે સુસ્પષ્ટ જણાય છે. આ પ્રમાણે અર્થ ઘટાવતાં આખી ગાથાને ભાવ પરસ્પર મેળ ખાઈ જાય છે. આ રીતે ભૂમિકાશુદ્ધિ થાય ત્યારે પ્રાણી યેગમાર્ગે પ્રગતિ કરે છે. હવે આપણે તદ્યોગ્ય સમય અને વાતાવરણ ક્યારે તૈયાર થાય તે ગદષ્ટિએ વિચાર કરીએ. (૨)
ચરમાવરત ચરમકરણ તથા રે, ભવપરિણતિ પરિપાક; દેષ ટળે વળી દષ્ટિ ખૂલે ભલી રે; પ્રાપતિ પ્રવચન વાક. સંભવ. ૩ પાઠાંતર–ચરમાવરત – ચરમાવતન. પ્રાપતિ – પ્રાપ્તિ. (૩)
શબ્દાર્થચરમાવરત = ચરમ એટલે છેલું; આવર્ત = આંટ, ચકરાવો; ચરમાવત એટલે પુગળપરાવતને છેલ્લે કાળચક્રને કાળ ( વિવેચન જુઓ). ચરમકરણ = યથાપ્રકૃત્તિકરણ, અપૂર્વકરણ, અનિવૃત્તિકરણ માંનું છેલ્લું કરણ (જુઓ વિવેચન ). ભવ = સંસાર, ગત્યાગતિમાં જવું–આવવું તે. પરિણતિ = સ્વભાવ, તે તરીકે થવું તે, ટેવ, પરિપાક = છેડો આવે તે, અંત આવે છે. દેવ = (ઉપર જણાવેલી) ખામીઓ.
= દૂર થાય, ખસી જાય. વળી = અને, એ ઉપરાંત. દષ્ટિ = નજર (outlook). ભલી = સરસ, મજાની. પ્રાપતિ = પ્રાપ્તિ, લાભ. પ્રવચન = સિદ્ધાંતવાક્ય, ભલે પ્રકારે શ્રોતાને સમજાવીને કહેવું છે. વાક = વાણી, વાક્ય, વચન. (૩).
- ૧. ગબિન્દુ, શ્લેક ૧૬૯. ૨. “ લિખાવને અંથ હિંદમાં “ચિહ્ન ” અથવા “લક્ષણ” થાય છે.