Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 88

૩: શ્રી સ'ભવનાથ સ્તવન
ભય ચંચળતા હો જે પરિણામની રે, દ્વેષ અરોચક ભાવ; ખેદ પ્રવૃત્તિ હા કરતાં થાકીએ રે, દોષ અધ્યેાધ લિખાવ. સંભવ૦ ૨
[ ૭૧
અથ— પેાતાના વિચારોનું અસ્થિરપણું તે ભય; હકીકત પર અરુચિ કે ઘણા થાય તે દ્વેષ; અને સેવા કરવાના વ્યવસાય કરતાં થાક લાગે તે ભેદ—આ ત્રણે ( ભય, દ્વેષ અને ખેદ ) અજ્ઞાનનું પિરણામ છે એમ સમજવું (અથવા તું એમ જાણુ). અભેધનું પિરણામ જાહેર કરે છે. (૨)
ટોા—તેના અથ કહે છે જે પરિણામની ચપળતા–ત્રિયેગે મનયાગની અથિરતા— તે ભય કહીએ−૧. ધર્માંકરણી વિષેની બાબતમાં રુચિભાવ નßિ તે દ્વેષ-ર. જે ધર્મકરણી કરતાં શ્રમ પામીએ–થાકીએ–રાજવેઠની પરે (જેવું) થાય તે ખેદ કહીએ-૩. એ દોષને શું જાણે ? અબાધ–અજ્ઞાનપણું જણાવે. સંભવદેવ પ્રત્યે ચિત્ત ધરી સેવીએ. (૨).
વિવેચન—ભૂમિકા સંમાનમાં ત્રણ મામતે કહી છે : અભય, અદ્વેષ અને અખેદ. . જો આપણે આત્મદર્શન કરવું હોય, જો આપણે પરમાત્મસ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવું હોય, જો આ સ’સારના દ્વન્દ્વના છેડો લાવવા હોય, જો પૌદ્ગલિક ભાવના સ'ખ'ધ સાથે આપણને ખરે કટાળા આવ્યા હોય, તો સ્વભાવપ્રાપ્તિને માર્ગ પ્રગતિ કરવા માટે પ્રથમ તઘોગ્ય ભૂમિકા તૈયાર કરવી ઘટે. એ ભૂમિકા તૈયાર કરવા માટે અત્ર ત્રણ વિશેષણા વાપર્યા છે; એટલે તેવી ભૂમિકા બનાવવી જોઇએ.
ઉપર જણાવ્યું તેમ, પૂર્વાંસેવનના અનેક માર્ગો બતાવ્યા છે. શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ ભૂમિકા તૈયાર કરવાને અંગે દેવગુરુપૂજન, સદાચાર, તપ અને મેાક્ષ–મદ્વેષનું આસેવન શ્રી યાગબિંદુ ગ્રંથમાં બતાવ્યું છે. શ્રીમાન હેમચંદ્રાચાર્ય' તેને માર્ગાનુસારીના ૩૨ ચુણા પ્રાપ્ત કરવાના માર્ગ બતાવ્યા છે અને યોગીરાજ આનંદઘને ત્રણ વિશેષણાથી વિશિષ્ટ ભૂમિકા બનાવવાની હકીક્ત કહી છે. આપણે આ ત્રણ વિશેષણેાના ભાવ સમજવા પ્રયત્ન કરીએ.
પૂર્વભૂમિકા સેવનકારરૂપે હોવાથી તેના અનેક રસ્તા બતાવવામાં આવે તે, જુદા જુદા દૃષ્ટિબિન્દુને લઈને હાય છે; અને શાસ્ત્રકાર મહારાજા કહે છે કે યાગ તા અસખ્ય છે; જે યાગ દ્વારા પોતાના આત્માનેા નિસ્તાર થાય તે યાગ તેને માટે ઉપયોગી ગણાય.
પાઠાંતર—રે—પ્રથમ અને ત્રીજા પદમાં મૂકી દીધા છે. આ દરેક ગાથાને લાગુ પડે છે. પ્રવૃત્તિ=પ્રવતે લિખાવ=લખાવ, લખાવિ. (ર)
શબ્દા—ભયીક, હર. ચંચળતા=અધીરાપણું ક્ષણિકપણુ ડગમગાટ, અસ્થિરપણું, પરિણામની=મનની (જૈન), વિચારની. દ્વેષ=ઈર્ષા, વૈર, તિરસ્કાર. (સામાન્ય અર્થ'); અહીં અથ`યોગીએ સાથે જ આપ્યા છે તે અરાંચક ભાવવસ્તુ ન ગમવી તે, વસ્તુ તરફ ઘૃણા થાય તે (એ જીવ-જીવને લાગે). ખેદ=શાક, સંતાપ, દિલગીરી; અહીં આગળ અથ આવ્યા છે તે થાકસહિતપણું. પ્રવ્રુત્તિવ્યવસાય, ઉદ્યોગ, હિલચાલ, મચ્યા રહેવું તે. થાકીએ=વિસામેા લઈએ, કામ કર્યાને લઈ ને શિથિલ થઈએ. દોષ=ખાડ ખાંપણ, ખામી. અમેાધ=અજ્ઞાન, સમજણની ગેરહાજરી. લિખાવ=સમતય, જણાવે, (નામ હોય તે હિંદીમાં તેના અ લક્ષણ, ચિહ્ન અથવા પિાણ થાય છે. (૨)