Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 87

૭૦].
શ્રી આનંદઘન-ચવીશી આ ગાથામાં “દેવત’ પાઠાંતર છે તેને અર્થ જ્ઞાનવિમળસૂરિએ “બૈર્ય” કર્યો છે, તે જરા તાણી ખેંચીને કર્યો હોય તેમ જણાય છે અને “દેવ તે” પાઠ બરાબર બેસતે આવે છે; અને, ઘણીખરી પ્રતમાં એ જ પાઠ છે, એટલે “દેવત” પાઠને વિચારવાની બહુ જરૂર રહેતી નથી.
“હુર” શબ્દ બહુ સૂચક છે. એને અર્થ “સર્વથી પહેલાં” એમ થાય છે, એટલે તમારે ગપ્રગતિ કરવી હોય તે સર્વથી પહેલાં તે તમારે આદર્શ દેવની સેવા કરવી, આ પ્રમાણે આદેશ આપીને પછી સેવન એગ્ય ભૂમિકા તૈયાર કરવાની વાત કરે છે, ત્યાં પણ પહિલી” શબ્દ વાપરીને આ ભૂમિકા તૈયાર કરવાના ભાવને ખૂબ ભાર આપે છે.
મુદ્દાની વાત એ છે કે વેગવંચકપણું પ્રાપ્ત કરવા પહેલાં ભૂમિકા તૈયાર થવાની જરૂર છે. અ યેગાવંચકક્ષાની હકીક્ત આગળ આઠમા સ્તવનમાં કહેવાની છે. તે પહેલાં તેની પ્રાથમિક તૈયારી કરવા માટે અને આદર્શ દેવનાં દર્શન કરવા માટે આ સ્તવનમાં મુદ્દામ છ બાબતે પૂર્વ પીઠ તરીકે બતાવી છે, તેને અનુક્રમે આપણે વિચારીશું. મારા આ સ્તવનના વાચન અને વિચારણાને અંગે નીચે પ્રમાણે પીઠિકા મને લાધી છે –
૧. ભૂમિકા–સંમાર્જન : અભય, અષ, અખેદ. ૨. પરિણતિને પરિપાક (કાળકારણની પ્રાપ્તિ). ૩. પ્રવચનની પ્રાપ્તિ. યેગાવંચતા. ૪. સંત-સાધુપુરુષોને પરિચય. ૫. અકુશળ ચિત્ત પર વિજ્ય. ૬. અધ્યાત્મગ્રંથનું પરિશીલન.
પથક્કરણ કરતાં આ પીઠિકારૂપે છ બાબતે આ સ્તવનમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે. બાકી તે, પાસે સમવાયી કારણોને પણ તેમાંથી તારવી શકાય તેમ છે. આ રીતે પીઠરચના થઈ જાય, પછી પ્રદર્શનની તીવ્ર લાલસા જાગે, પછી તેવા થવાથી તમન્ના થાય અને એ રીતે કિયાવંચકપણું અને છેવટે ફળાવંચકપણું પ્રાપ્ત થતાં આત્મદર્શન થતું જાય અને અંતે પરમાત્મભાવ પ્રાપ્ત થાય. આ આખો કમ પદ્ધતિસર આ સ્તવમાં યોગીરાજે બતાવ્યા છે, તે આપણે વિવેચનમાં જોતા જઈશું.
રખડત–રઝળતે આત્મા પિતે અંતરાત્મભાવમાં વિલીન થઈ પરમાત્મા થઈ શકે છે અને આપણે સર્વ પ્રયાસ પરભાવરમણતા છેડી ચેતનને સ્વભાવ પ્રાપ્ત કરવાને છે : આટલી વાત સમજાય તે આખું યેગનું રહસ્ય પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. તે શોધીને સમજવાને માર્ગ અત્ર બતાવ્યું છે. ઉત્કૃષ્ટ પરમાત્મદશામાં પણ તેનું વ્યક્તિત્વ રહે છે તે ભાવ સમજવા માટે ખૂબ વિચારણા થશે પ્રયાસનું પરિણામ અનુકૂળતાના ઉપયોગને લઈને એ ભાવ પ્રાપ્ત કરવામાં આવશે. એ વિચારણાથી પરિણામધારા મજબૂત થશે. આપણે તેટલા માટે આદેશસેવનની ભૂમિકાને વિચારીએ. એ સેવાનું રહસ્ય જાણવા અને સ્વીકારવાની જરૂર આત્મપ્રગતિને અગે પ્રથમ સ્થાન ધરાવે છે. (૧)