Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 86

૩: સ’ભવનાથ સ્તવન
[ ૬૯
એટલે આદશ દેવને સેવન કરવા માટે એના સેવનના પ્રકારો અને તેનું રહસ્ય અને તેના અંગેના તફાવત પ્રથમ જાણી લે. જો આ ભેદ લહ્યા વગર સેવન કરવામાં આવે તો ભૂલા પડી જવાય છે. પણ આ રહસ્યજ્ઞાનની પણ પહેલાં તમારે તઘોગ્ય ભૂમિકા તૈયાર કરવાની જરૂર છે. તમારે સારી છબી ચીતરવી હાય તો કેન્વાસ સારુ સાફ અને ડાઘડ઼ેઘ વગરનું જોશે. તે પ્રમાણે સ`ભવદેવથી કે કોઇ પણ આદશની સેવા કરવી હશે તે તે માટેની ભૂમિકા તૈયાર કરવી પડશે.
ઃ
‘ કારણ ’ ત્રણ પ્રકારનાં હોય છે : સમવાયી, અસમવાયી અને નિમિત્ત. સમવાયી કારણ નિત્ય કારણ છે, જુદું ન પડે તેવું કારણ છે; અસમવાયી તે સમવાયી કારણની તદ્ન નજીકનું કારણ હાય છે; જ્યારે નિમિત્તકારણ પ્રસંગ ઊભા કરે છે. અહીં સેવન-કારણની હકીકત કહી છે તે નિમિત્તકારણને અંગે છે. તમે જો આદશ દેવની સેવા કરવા તત્પર થયા હ। તે। તઘોગ્ય ભૂમિકાની તૈયારી કરવાની ખાસ જરૂર છે એ વાતને બરાબર જાણી લેા. સેવનનું નિમિત્ત ભૂમિકા છે, એ વાત તમારા ધ્યાનમાં લઇ લે. ભૂમિકાને સેવન યાગ્ય કર્યાં વગર તમે સેવાના કાર્યોંમાં પ્રવેશ કરશેા તા તમે જોઇએ તેવું પરિણામ લાવી શકશે। નહિ. માટે સેવનના ભેદ સમજી સેવન યાગ્ય ભૂમિકા તૈયાર કરો. ભૂમિકા બરાબર તૈયાર થઈ હશે તે તેના ઉપર સેવનનું ચિતરામણ થઈ શકશે. ધ્યાનમાં રાખવું કે સેવનનું નિમિત્તકારણ મળવાથી સેવન થઇ જશે એમ સમજવાનું નથી. પણ સેવન થયાનું નિમિત્ત પ્રાપ્ત થશે, સેવન થવાના પ્રસંગ સાંપડશે અને આદર્શોને નિહાળવાના પથે પ્રગતિ થશે.
જ
આ રીતે સેવનનું નિમિત્ત-ભૂમિકા મેળવવાની જિજ્ઞાસા ઉત્પન્ન કરી યાગીમહારાજ પોતે યોગભૂમિકાનું વર્ણન કરે છે અને તેને માટે ત્રણ વિશેષણા વાપરે છે: અભય, અદ્વેષ, અખેનૢ. એટલે તમારે જો યાગ-પ્રગતિ કરી પથડો નિહાળવા હોય અને દેવદર્શન કરી તેના જેવું થયું હોય તો પ્રથમ આ ત્રણ વિશેષણથી વિશિષ્ટ ભૂમિકા તૈયાર કરો. આ ત્રણ વિશેષણાની સમજણુ જરૂરી વિસ્તારથી સ્તવનકાર પોતે જ આગળ આપનાર છે. એ વિશેષણોમાં ભારે ખૂબી છે, એમાં યાગનું રહસ્ય છે; એમાં ચેતનના ઉત્થાનનાં ઊંડાં તત્ત્વ છે, એમાં પ્રગતિનાં સુનિશ્ચિત સ્થાના છે અને એમાં ચેતન સન્મુખ દશા છે.
જે ભૂમિકા સેવનનું નિમિત્ત થવાની શકયતા ધરાવે છે તે ઉપર જણાવેલાં ત્રણ વિશેષણાથી વિશિષ્ટ હોવી ઘટે. એ ત્રણેના વિસ્તાર આવતી બીજી ગાથામાં આ જ સ્તવનમાં યાગીકવિ કરવાના છે. એ ભૂમિકા ન હોય તો પ્રગતિ મુશ્કેલ છે, એ વાત કરવા સાથે બીજી પણ એક વાત સ્પષ્ટ કરી દેવાની જરૂર છે કે, આ ત્રણ વિશેષણાથી વિશિષ્ટ ભૂમિકા તૈયાર કરવા ઉપરાંત યોગપ્રગતિને અંગે બીજી પણ અનેક પ્રાસ ંગિક ભૂમિકા તૈયાર કરવાની હકીકત આગળ આવશે; જેમ કે, પ્રગતિ યાગ્ય કાળ પરિપકવ થવા જોઇએ; યાગાષ્ટિમાંથી પ્રથમની ચાર દૃષ્ટિ લાધવી જોઇએ; પ્રાણીમાં કાંઇ નહિ તે માર્ગાનુસારીના ગુણ્ણા હોવા જોઇએ અને મેાક્ષસન્મુખ દશા હોવી જોઇએ. એટલે એ ત્રણ વિશેષણેા ભૂમિકા તૈયાર કરવા માટે દાખલારૂપે અથવા અંતગણનારૂપે હોય તેમ જણાય છે, પણ તે પરિપૂર્ણ નથી; છતાં તે એટલાં મહત્ત્વનાં છે કે એ ત્રણ વિશેષણા હાય તા ભૂમિકા લગભગ તૈયાર થઈ જાય તેવું છે.