Page Text
________________
૭૨]
શ્રી આનંદઘન-વીશી તેથી, સાપેક્ષ દષ્ટિએ, સર્વ ગનું ઉપગીપણું સ્વીકારાયેલું છે. સાધ્યનું સ્પષ્ટપણે નિણત હોય તે તદ્યોગ્ય વાતાવરણ કે ભૂમિકા જમાવવાને અંગે યુગની ઉપયોગિતા છે; એમાં વિરોધ કે વિસંગતપણું હોઈ શકે નહિ. એ ચાવી જે સમજી જાય તે ક્રિયામાર્ગના મતભેદથી ગભરાઈ જાય નહિ કે મતભેદને કારણે વિતંડામાં પડી જાય નહિ. આપણે ભૂમિકાશુદ્ધિનાં યોગીરાજે બતાવેલાં સેવન કારણરૂપે ખાસ આવશ્યક ગણાતાં ત્રણે વિશેષણે વિચારીએ .
અભય : સાત પ્રકારના ભય બતાવવામાં આવ્યા છે. પ્રથમ તેમને પરિચય કરીએ, પછી તે શું છે તે સમજવા પ્રયત્ન કરીએ –
૧. “ઈહલોકભય : દુષ્ટ મનુષ્યના તરફથી અથવા બળવાન મનુષ્ય તરફથી અડચણ, ત્રાસ થશે એવી કલ્પના કે વિચારણા. અથવા અગાઉથી થતી ચિંતાની આગાહી કે ધુજારે.
૨. “પરલોકભય : મરણ પછી ક્યાં જવાનું થશે, કઈ ગતિમાં આંટા મારવા પડશે, ત્યાં પરમાધામીના કેવા ત્રાસો થશે, અથવા ઢોર, કીડા, વનસ્પતિ કે પાણીમાં કેવા હાલ થશે તેને ડર.
૩. “આદાનભય ? ઘર-દુકાનમાં ચોરી થઈ જવાની બીક, એક ગામથી બીજે ગામ જતાં લૂંટારાની બીક. પિતાનાં નાણાં કયાં હોય તેના ભાવ બેસી જવાની આગાહીથી થતી થરથરાટી.
૪. “અકસ્માતભય” : કોઈના તરફથી ન થાય તે એકાએક તે ભય. વીજળી પડવાથી કે મોટરથી, એરોપ્લેનથી કે રેલવેને ડબ આડે પડવાથી પીડા થવાને ભય લાગ્યા કરે છે.
પ. “ આજીવિકાભય’: ભાવ વધતા જાય છે, જીવનકલહ આકરે થતું જાય છે, નેકરી ચાલી જશે, વેપારધંધા તૂટી પડશે, બૈરી છોકરાં ટળવળશે, આવી ચિંતા ચાલુ રહ્યા કરે તે.
૬“મૃત્યુભય : ક્યારે મૃત્યુ થશે તેની ચિંતા, મરણ પછી ઘરબાર, બાળક-પત્નીનું શું થશે, આ વસાવેલી રિયાસત મૂકી ચાલ્યા જવું પડશે, એવી ચિંતા. મંદવાડમાં થતાં આ ધ્યાન, પલેકભય અને મૃત્યુભય તદ્દન જુદા છે. અને માનસ દષ્ટિએ બરાબર અલગ રાખવા યોગ્ય અને રાખી શકાય તેવા છે.
૭. “અપયશભય ? : આ કામ કરવાથી કે અમુક લાઈન લેવાથી દુનિયામાં કલંક લાગશે, સગાંસ્નેહીમાં માનહાનિ થશે, નાતજાતમાં પિતે હલકે પડશે અથવા રાજદરબારમાં પિતાનું સ્થાન જશે આવી ચિંતા થયા કરે તે.
આવા પ્રકારના ભયથી મુક્ત થઈ જવું, ભય લાગે નહિ તેવું માનસ કેળવવું અને પિતાના અંતરાત્માને મેગ્ય લાગે તે કાર્ય આત્મદષ્ટિએ કરવાની વૃત્તિ કેળવવી, એ “અભય ભૂમિકા” કહેવાય છે. ભય રાખવાથી પ્રાણ પૂરા જોસથી કામ કરી શકતું નથી અને શંકાશીલ આત્મા વિનાશ પામે છે. પણ જ્યારે પ્રાણી અભયતા કેળવે છે ત્યારે એનામાં એક પ્રકારનું આંતરિક બળ આવે છે અને નીડરપણે કાર્યસાધના કરે છે,
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |