Page Text
________________
૩
શ્રી સંભવનાથ સ્તવન
સેવન-કારણ : ભગવાનની સેવા અગમ અને અનુપ છે; ભૂમિકામાં નિ યતા, દ્વેષરહિતતા, અથાકતા છે; સાચી સેવા પ્રાપ્ત કરવી એ જીવનને લહાવો છે.]
સંબંધ—પ્રથમ આદિનાથ ભગવાનના સ્તવનમાં પેાતાના આદશ મુકરર કર્યાં, વીતરાગના પ્રીતમ તરીકે સ્વીકાર કર્યો અને એની ભાવનાએ પહેાંચી એના જેવા થવા માટે એને પરમ પ્રેમી-ઇષ્ટ - વલ્લભ-તરીકે ભજવા, એવે। નિણ્ય કર્યા. બીજા અજિતનાથ ભગવાનના સ્તવનમાં જે વીતરાગના આદર્શ તરીકે સ્વીકાર (પ્રથમ સ્તવનમાં) નિણ ય કર્યાં, તેને મા નિહાળવા માંડવો. નિહાળવામાં માત્ર અવલાકન કરી જવાની વાત નથી, પણ અનુસરણની વાત સામેલ છે, એટલું લક્ષ્યમાં રાખી નિહુાલનના ચારે ઉપાયેાની વિષમતા વિચારી લીધી; અને કાળલબ્ધિએ પથનું બરાબર નિહુાલનકાય થશે એ આશા પર વાતને છેડી. પણ માત્ર આશા પર વાત છેાડી દેવી અને હાય-પગ હલાવવા નહિ, એ તે પ્રગતિને પથે પડેલા પ્રાણીને પાલવે નહિ. એણે વીતરાગદેવનું સાધ્ય સ્વીકાર્યું, એણે આદશના નિર્ણય કર્યો અને આદશ ને સાધવા ધારણા કરી. એટલે હવે આદશ સિદ્ધિને માટે આગળ ધપવાનું રહ્યું. આ આગળ ધપવાના કાને ચાગ ' પ્રવૃત્તિ કહેવામાં આવે છે. જૈન આમ્નાય પ્રમાણે ‘ મેાક્ષ સાધક શુભ વ્યાપાર’ને યાગ કહેવામાં આવે છે. યુગ ધાતુના અથ · જોડવું ’ થાય છે. એ ધાતુમાંથી નીકળેલ ‘યેાગ’ શબ્દ મેક્ષ સાથે આત્માને જોડે તે અર્થમાં વપરાય છે. એટલે મોક્ષસાધક ધમ વ્યાપારને અથવા મોક્ષપ્રાપક શુભ વ્યવહારને ચેાગ કહેવામાં આવે છે.
સંસાર અભિમુખ વૃત્તિને રોકવી અને મેાક્ષને અનુકૂળ વ્યાપાર કરવા એને યાગ કહેવાને પરિણામે હરિભદ્રસૂરિની ‘ યાગ ’ શબ્દની આ વ્યાખ્યા એટલી વિશાળ બની છે કે એમાં સર્વાં શુભ વ્યાપારને સમાવેશ થઈ જાય યાગની વિચારણામાં આ વ્યાખ્યા ખૂબ ધ્યાનમાં રાખવા જેવી છે. એ વ્યાખ્યા પ્રમાણે નાની પ્રશસ્ત શુભ ક્રિયાથી માંડીને સ'પ્રજ્ઞાત યાગ સુધીની અથવા જૈન પરિભાષા પ્રમાણે શૈલેશીકરણ સુધીની સ` ક્રિયાઓ અને ચિત્તવૃત્તિના નિધ—એ સના યાગમાં સમાવેશ થાય છે. આ રીતે યાગનું ક્ષેત્ર ઘણું વિશાળ છે. એમાં માર્ગાનુસારીના વ્યવહારથી માંડીને યાગિનરોધ સુધીની સર્વ અવસ્થાના સમાવેશ થાય છે.
આનંદઘનજીએ યોગની આ જુદી જુદી અવસ્થાને ખ્યાલ બહુ સારી રીતે આપ્યા છે. એમણે પ્રાથમિક યાગથી માંડીને ઉત્કૃષ્ટ યાગ સુધીની દશાને અનુભવ બહુ અસરકારક રીતે કરાવ્યા છે. સ્તવન અને પદોનાં વિવેચનમાં આપણે તેને ખ્યાલ કરવા પ્રયત્ન કરીએ છીએ. આ સ્તવનમાં યાગપ્રાપ્તિ માટે પૂર્વસેવાને અંગે ભૂમિકાની શુદ્ધિ બતાવી છે; તે પર વિચાર કરવાને અંગે યોગપ્રાપ્તિ માટે · પૂ°સેવા 'ની વિગત શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ ‘યાગબિન્દુ ગ્રંથમાં બતાવી છે, તેની સક્ષેપથી વિગત રજૂ કરીએ
"
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |