Page Text
________________
પર
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી છે. યાગ એટલે જોગ-મેળાપ. એ શબ્દ મેળાપ અથવા સહચારના ખાસ અથ માં વપરાય છે. મિત્રના યોગ–ોગ થાય, ધનના જોગ થાય, એ યેાગના એક અથ છે. એ રીતે જ્ઞાન, જ્ઞાનને બતાવનાર, જ્ઞાનપ્રાપ્તિ માટે પુસ્તક આદિ સાધન, જ્ઞાન ગ્રહુણુ કરવાની શક્તિ, સંગ્રાહક-પૃથરણુ–સમીકરણ શક્તિ—એ સર્વાંના યાગ થાય તેને યાગાવચકપણું કહેવામાં આવે છે. પ્રાણી સંસાર તરફ, પરભાવ તરફ એટલે આસક્ત હોય છે કે એને યાગાવ'ચકપણું પ્રાપ્ત થવું જ દુ`ભ છે. એ ધન, માલ, સ્ત્રી, પુત્ર કે સ્થાનના માહમાં ધમ તરફ કે આત્મા તરફ નજર પણ કરતા નથી. છતાં કોઈ વખત એને ની ગાળ પાષાણુ ' ન્યાયે યાગ થઈ જાય છે.
આ યાગ થાય, ધર્માંપ્રાપ્તિના કે વિશિષ્ટ જ્ઞાનના પ્રસગે આવે, ત્યારે તેના લાભ લે તે પ્રમાણે એનું અજ્ઞાન ઓછું થાય છે, અને વસ્તુસ્વરૂપના પ્રકાશ તેના પર પડે છે. એ જ્ઞાન પ્રમાણે એની વાસના જાગે છે. ધજિજ્ઞાસા, ધરુચિ અને ધમ ભાવના યોગાવ’ચકપણાને પરિણામે એને થતી જાય છે.
આ વાસના એટલે અભિલાષા અથવા શ્રદ્ધાને સસ્કાર સાથે ખાસ સબધ છે. યોગ થાય તા સંસ્કાર જાગે, જાગ્યા પછી જામે અને જામ્યા પછી સ્થિર થાય.. આવા પ્રકારના વાસિત આધ હોય તેના જ આ કાળમાં આધાર છે. પ્રાણીને જેવા યાગ થાય તેવી–તેના પ્રમાણમાં વાસના થાય અને એવી વાસનાથી સુગંધિત થયેલા બધ થાય. હવે યાગાવચકપણામાં તે વધઘટ ઘણી હોય છે, કોઈ પ્રાણીને વધારે સારા યોગા મળી જાય, એના ગુરુ ખૂબ પ્રૌઢ અને અનુભવી હાય, એને સ્થાન-સયાગ-સહચાર-સામત ધને અનુકૂળ હાય, બીજાને ગુરુ સારા હાય પણ પેાતાની ગ્રહણશક્તિ-યાદશક્તિ કમ હાય, એટલે આ યેગાવ ચકપણામાં તરતમતા ઘણી રહે છે. આ રીતે યાગની વધઘટને પરિણામે વાસનાની તરતમતા જરૂર થાય.
આપણે ચારે તરફ નજર કરીએ તેા જણાય છે કે પ્રાણીના બેોધમાં વધઘટ ઘણી હોય છે. કોઇને ક્ષયાપશમ એવા જબરો હોય છે કે એની પાસે ગમે તેવી નવી વાત મૂકવામાં આવે તે એના જામી ગયેલા આધ અને વિશાળ વાચન અને અનુભવને પરિણામે એ ખરાબર પાકા નિષ્ણુ ય પર નવા સ’યેાગેામાં પણ આવી શકે છે. આપણે હીરપ્રશ્ન, સેનપ્રશ્ન વગેરે ગ્રંથે જોઈએ છીએ ત્યારે એમ જણાય છે કે તેઓ તદ્ન નવીન સયેાગેાળા પ્રશ્નના જવા ખૂબ બુદ્ધિપૂર્ણાંક આપે છે. એધની તરતમતાના આ ઉત્કૃષ્ટ દાખલા છે. અને જૈન શાસ્ત્રકાર તા અનેક સ્થાનકે કહે છે કે શ્રુતજ્ઞાની જ્યારે બરાબર ઉપયેગ મૂકે અને તેને બેધ બરાબર જામેલ અને પૂરત વિશાળ હાય, તે તે ગમે તેવા સૂક્ષ્મ ભાવાને કેવળી ભગવાનની સમાન કહી શકે. પ્રાણીને તરતમ યાગ થાય તે પ્રમાણે એને સંસ્કાર થાય છે અને એવા સ`સ્કારીને જે બેધ થાય તે આ કાળમાં તે આધાર ભૂત છે. એટલે અત્યારે તે એવા સમય વર્તે છે કે જેમાં દિવ્ય જ્ઞાનના વિરહ પડેલા છે, જેમાં માદનના ચારે પ્રકારે પૂરતા કારગત નીવડવાની મુશ્કેલી દેખાય છે. આવા વખતમાં તરતમ યાગથી વાસિત થયેલ બાધનો આધાર લેવા જ રહ્યો. દિવ્ય નયણ નથી તેથી ખાધ ન જ થાય એમ ધારવાનું નથી. પણ ગૂ'ચવણુ આવી પડે ત્યારે, દિવ્ય નયણની
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |