Page Text
________________
[૩૩
૨: શ્રી અજિતનાથ સ્તવન
આ વીતરાગદશા આંતરસ્પર્શી છે, અંદરના હદયતંતુઓને હલાવનાર છે અને તેને જાગૃત કરી ચાલુ કરવી એ આ સ્તવને ઉદ્દેશ હોય છે. ભક્તિ દ્વારા, જ્ઞાન દ્વારા, વિચારણું દ્વારા, ધ્યાન દ્વારા, એકાગ્રતા દ્વારા કે સમાધિ દ્વારા આ અંતરના તારને હલાવવાના પ્રયત્ન વખતે નામથી ગોથવાઈ જવા જેવું નથી; નામ એક હોય અને સામે મૂર્તિ અનેરાની હોય એમાં કઈ પ્રકારને વિરોધ થઈ જાય છે એમ ધારવા જેવું નથી. આ આદર્શોને વેગીઓએ કે કવિઓએ ચિત્ર તરીકે રજૂ કર્યા છે અને તેના નામ સાથે કશે ખાસ સંબંધ નથી એ ધ્યાનમાં રાખવું. આટલી ચિખવટની ખાસ જરૂર છે. સર્વ સ્તવનેને આંતર ધ્વનિ શું છે એ પર લક્ષ્ય રાખવા જેવું છે. બાકી, ચાર, નિક્ષેપમાં નામનિક્ષેપ સમજી જવાય તે નામનું નિક્ષેપણ ગમે તેના પર ગમે તેમ થઈ શકે તેમ છે. મતલબ, જ્યાં અમુક તીર્થકરની મૂર્તિ મનમાં કે સ્થૂળ રૂપે સામે હોય તેની પાસે અનેરા તીર્થકરના નામનું સ્તવન બોલવામાં જરા પણ વધે નથી. એટલે જ્યાં જ્યાં તીર્થકરનું નામ આવે ત્યાં સ્તવનમાં પરમાત્મસ્વરૂપને સમજવું, નામ ઉપચાર માત્ર છે એમ ધારવું અને અંતરંગ શત્રુ પર વિજયના આદર્શને લક્ષ્યમાં રાખી એ રચાયેલું છે એ વાત પર ધ્યાન આપવું. આ પ્રકારને આત્મનિર્ણય થતાં ગમે તે વખતે ગમે તે મંદિરમાં કઈ પણ સ્તવન બેલવામાં, ગૂંચવણ નહિ થાય. આ બાબત આનંદઘનજીનાં ગસ્તવનેને તે ખાસ લાગુ પડે તેવી છે. નામનિક્ષેપો સમજનારને આ વાત દીવા જેવી લાગે તેમ છે. આટલા જરૂરી ખુલાસા પ્રસ્તાવનારૂપે વિચારી આપણે હવે સ્તવન પર વિચારણા કરીએ.
સ્તવન (વેલીની દેશી; મનડું મોહ્યો રે શ્રી સિદ્ધાચલે રે-એ દેશી ) પંથડો નિહાલું રે બીજા જિનતણો રે, અજિત અજિત ગુણધામ; જે તે જીત્યા રે તિણે હું જીતીયે રે, પુરુષ કિસ્યું મુજ નામ.
પંથડે નિહાલું રે બીજા જિનતણો રે. વાટડી વિલોકું રે બીજા જિનતણી રે. ૧
પાઠાંતર–નિહાલું રે– નિહાલું રે. તણે રે(કેલી પ્રતમાં “રે’ નથી.) તે – સ્થાને તઈ. તેણે – તિગઈ. મુજ - માહ. વિલકુ = જોઉં. વાટડી વિલેક રે બીજા જિનતણી રે – એ આખું ટેટનું પદ એક પ્રતમાં કે છાપેલ પુસ્તકમાં નથી. રે – ત્રીજા ચરણ તથા ટેકને અંતે નથી. (૧)
શબ્દાર્થ–પંથડો = રસ્તો, માગ, વાટ, નિહાલું = જોઉં, અવલેકું. બીજા = પહેલા પછીના, રિતીય. જિન = તીથ' કર. તો = નો. અજિત = બીજા તીર્થંકર મહારાજનું નામ. અજિત = (સામાન્ય રીતે ) નહિ જિતાયલા એવા. ગુણ = સારાં લક્ષણ, સગુણ. તેના ધામ = ધર, ઠેકાણું, થાન. જે = જે રાગદ્વેષ, કષાય
* કોઈ પ્રતમાં રાગનું નામ “ આસાઉરી’ જણાવે છે. છાપેલ પુસ્તકમાં મારું મન મોહ્યું રે શ્રી વિમલાચલે રે'-એ દેશી બતાવી છે.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |