________________
ર૮]
- શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી વખત કરેલા પ્રયાસને માથે ફળ બેસે છે. એને માટે આનંદઘનજી કહે છે કે ચિત્તની પ્રસન્નતા થાય ત્યારે પૂજનનું ફળ બેસે છે. મયણાને સાંસારિક ફળ લેવું નહોતું, પણ એવા પ્રકારના પૂજનનું વર્ણન કરી એ પિતાની સાસુ કમળપ્રભાને કહે છે કે અમૃતક્રિયા હમેશાં તાત્કાલિક ફળ આપે છે, એટલે નિમિત્તશાસ્ત્ર પ્રમાણે તમારા પુત્રની સાથે આજે મેળાપ થ જ જોઈએ.
ધ્યાનમાં રહે કે મયણા સુંદરી અમૃતક્રિયાનું ફળ માગતી નથી, ઈચ્છતી નથી, પણ એ જ્ઞાનવાન છે, લક્ષણવંતી છે, અને પુત્રપ્રેમી વાત્સલ્યભરપૂર માતાની શાંતિ માટે કહે છે કે, માજી! આજે તમારા પુત્ર અને મારા વાલમને મેળાપ જરૂર થવો જોઈએ.”
આમાં ધ્યાન, તગત ચિત્તવિધાન, ધર્મ રુચિ, બનાવ ઉપરથી બનવાના બનાવની આગાહી કરવાની આવડત અને અમૃતકિયાને પારખવાની શક્તિ, એ સર્વ ધ્યાન ખેંચે તેવી બાબત છે. અમૃતક્રિયા તે મોક્ષ આપનાર છે, પણ આડકતરી રીતે એ વ્યાવહારિક લાભ પણ જરૂર આપે છે અને તત્કાળ આપે છે એ વાત પણ ખૂબ આકર્ષક બને છે. અને તે જ વખતે પિતાની પ્રિયાનું વચન સાચું કરવા “માજી ! બારણાં ઉઘાડો” એમ શ્રીપાળ કહે છે ત્યારે શ્રોતાને રેગમ થાય છે. આનું નામ અમૃતકિયા આનું નામ ચિત્તપ્રસન્નતા ! આનું નામ પૂજન ! આનું નામ અસંગ-અનુષ્ઠાન ! ઘરનાં બારણું ખૂલે છે, શ્રીપાળ મહારાજ ઘરમાં પેસે છે, તે માતાજીને પગે લાગે છે, મયણું શ્રીપાળને પગે લાગે છે, ન ધારેલું બને છે! આખા નગરની ચારે બાજુ લશ્કર છે, નગરને સર્વ દરવાજા બંધ છે, આખું નગર પરચકના ભયથી સમસમી રહ્યું છે, ત્યારે શ્રીપાળના ઘરમાં ભવ્ય નાટક જામી ગયું છે, ન કલ્પી શકાય તે અણધાર્યો મેળાપ થયે છે અને અમૃત્તકિયાની તાત્કાલિક ફલવત્તાનાં પરિણામોને અનુભવ થાય છે. પછી માતાને ખભા ઉપર, મયણાને જમણા હાથ પર બેસાડી શ્રીપાળ નગરની બહાર નાખેલી પિતાની લશ્કરી છાવણીમાં જાય છે. ત્યાં ભદ્રાસને બેસાડેલાં માતાજીને આઠ સ્ત્રીઓ એક પછી એક નમે છે, અને મોટી બહેન મયણાસુંદરીને પણ નમે છે. આ સર્વ વિશિષ્ટ પૂજનનો પ્રતાપ છે. અમૃતકિયા કરનાર કદાપિ સાંસારિક ફળ માગે નહિ, પણ એને લાભ જરૂર થઈ આવે અને આવું અસંગ અનુષ્ઠાન ચિત્તના આલાદ સાથે જિંદગીમાં કઈ કઈ વખત થઈ જાય તે પણ સર્વ તકલીફ અને તૈયારી પર વિશિષ્ટ ફળ બેસે છે.
આવી પૂજા તે અખંડિત પૂજા કહેવાય. આવી પૂજા કરે ત્યારે આપણો આત્મા આનંદઘનની રેખાને અનુભવે છે, અને સંસારમાં રહ્યા રહ્યા પણ મુક્તિના સુખની વાનગી ચાખે છે. સામાન્ય ચાલુ પૂજાને જરા પણ હા પાડ્યા વગર આ વિશિષ્ટ પ્રકારની પૂજાની મહત્તા આનંદઘને ગાઈ છે,
- આ અમૃતકિયા કરતાં ચેતનને અંદરથી પ્રીતિ જામે, એને પાછી એવી ક્રિયા કરવાની તાલાવેલી લાગે, પાછો બીજે દિવસે એવે વખત ક્યારે આવે કે જયારે પિતે ક્રિયા કરે—એવી એને અંતરની ઊર્મિ જામે. ક્રિયા કર્યા પછી ચાલે, હવે છૂટ્યા ! નિરાંત થઈ” એવી વૃત્તિ