Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 440

૨૨: શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન
[૪૧ છે. આવી ચતુરાઈના પાઠ ભણાવનાર, જગતના સૂળ જેવા પાઠ પઢાવનાર આપને કણ મળી ગયો છે? (૫)
ટબો–પ્રેમરૂપ કલ્પવૃક્ષ ઉપાડીને, શુદ્ધ ચેતના પક્ષે અનાદિ પ્રેમ શબ્દાદિક ઉછેરીને, ગધતૂર સુવર્ણ દેખાડવા માટે ગક્રિયારૂપ ધતુર વૃક્ષ ધર્યો એ ચતુરાઈને દેખાડનાર કેણ ગુરુ મળે જગમાં? અથવા હે જગને વિષે સૂર્ય સમાન ! (૫)
વિવેચનરાજીમતી એક વહેવારુ સ્ત્રી તરીકે જ હજુ સુધી વાત કરે છે. અનેક અર્થ કરનારે એને શુદ્ધ ચેતનાનું રૂપક બનાવવા પ્રયત્ન કર્યો છે, પણ તે અર્થ બરાબર ઘટિત લાગે નથી. આ ગાથા પણ રાજમતીના મુખમાં જ મૂકી છે. તેને ભાવ નીચે પ્રમાણે મને બેઠો છે ?
તમે નેમનાથે પ્રેમ કલ્પવૃક્ષને છેદી નાખે છે, અને તેના સ્થાન પર ગોગરૂપ ધરો વાવ્યા છે. આવી હોંશિયારી શીખવનાર આપને કેણુ ગુરુ મળે? એ તે મારા માનવા પ્રમાણે જે હોય તે, આ દુનિયામાં કાંટા જેવો છે! - કલ્પવૃક્ષનું વર્ણન આદીશ્વરચરિત્રમાં હેમચંદ્રાચાર્ય વિસ્તારથી આપ્યું છે. તેની નીચે જઈ માણસ જે માગે, જે ઈચ્છે તે સર્વ ઈચ્છાઓને કલ્પવૃક્ષ પૂરી પાડે છે, તે કથન પ્રમાણે તે ચિંતામણિરત્ન જેવું દેવઅધિષ્ઠિત ઝાડ હોય છે. અને એ અપેક્ષાએ કલ્પવૃક્ષ તરફ લોકો અત્યંત માનની નજરે જુએ છે, એમ તે વર્ણનમાં આપેલ છે. તેની સરખામણી કામદુહા ગાય (કામધેનું) સાથે કરેલ છે.
આપે આવા સરસ અને સફળ કલ્પવૃક્ષ-ઝાડને, પ્રેમરૂપ કલ્પતરુને મૂળમાંથી ઉખેડીને કાપી નાખ્યું છે, અને એ પ્રેમકલ્પતરુની ખાલી પડેલી જગ્યાએ ધતૂરાનું ઝાડ અથવા રેપ વાવેલ છે. કાઠિયાવાડમાં ધતૂરો ઘણે થાય છે અને માણસને તે ન ચઢાવે છે. ધતૂરામાંથી દૂધ પણ જરા જરા નીકળે છે. એ ગાંડપણમાં વ્યાધિના ઉપચાર તરીકે વપરાય છે. આપે પ્રેમકલ્પતરને કાપીને તે જ જગાએ સ્થાન ખાલી પડવાથી ધતૂરો વાવ્યા છે. કલ્પવૃક્ષને મૂળમાંથી ઉખેડવું અને તેને સ્થાને ધતૂરે વાવો તેવી પામર અક્કલ કોણે-કયા ગુરુએ શીખવી–આપી? ગુરુ વગર કઈ જ્ઞાન થતું નથી, તે ખરેખર તે ગુરુ જગતના શૂળ એટલે કાંટા સરખો હોવો જોઈએ. આવી જાતની ચતુરાઈ તમને બતાવનાર જગતને કે કાંટો નીકળે ?
આ આખું ગર્ભિત વચન છે, કટાક્ષવાણી છે, આડી વાચા છે. આપી આપીને એ ગુરુએ આવી અકકલ-સમજણ આપી, જેને પરિણામે આપે ઈચ્છાપૂરક કલ્પવૃક્ષને મૂળમાંથી ઉખેડી તેને બદલે ધતૂર વાવ્ય! આ કેવી જાતની સમજણની વાત ! “જગસૂરને બીજો અર્થ જગતમાં બહાદૂર–શૂરવીર પણ થઈ શકે. એ જગતમાં કેણ બહાદૂર નીકળે, જેણે આપને આવી સમજણ શીખવી? એ તે ભારે ચતુરાઈનું કામ કર્યું છે! આ ગાથામાં ચતુરાઈ શબ્દ માર્મિક રીતે વપરાયેલ છે. આવી અક્કલ આપનારને પણ ધન્યવાદ ઘટે છે !