________________
૩૬૮]
શ્રી આનંદઘનવીશી છેષ એટલે ધિક્કાર અને વ્રત ન લેવાં તે અવિરતિ પરિણતિ. રાગકેસરી, દ્વેષગજેન્દ્ર અને મહરાજાના અવિરતિભાવ એ સર્વે મહારાજાના સેનાનીઓ છે, લડયા છે, અને ચારિત્રમેહનીય અને સમ્યકમેહનીય તરીકે રહી મહારાજાના સૈનિક તરીકે કામ કરનારા છે. પણ આપ ભગવાનની વીતરાગવૃત્તિને પ્રસાર થતાં એ લડયા સુભટો તો ક્યાંના ક્યાં નાસી ગયા; તેઓ પિતાનું મુખ પણ બતાવતા નથી અને મૂર્ખ બનીને નાસી છૂટયા છે. એમને થયું કે જે તેઓ સામે લડવા જશે તો વીતરાગપરિણતિ પાસે હાર પામશે. આ આપને મહિમા છે. આપે જે ત્યાગ કર્યો છે તે અવર્ણનીય છે.
આ ગાથામાં અગિયારમા રાગ અને બારમા છેષ દૂષણને આપે સર્વથા ત્યાગ કર્યો છે તેનું વર્ણન છે. આ રાગ ત્યાગ અને દ્વેષત્યાગ એ બહુ મોટા ગુણે છે. આ ગાથામાં બતાવ્યું એ રાગદ્વેષને પ્રભુએ ત્યાગ કર્યો છે અને તેરમે અવિરતિ પરિણતિને દેષ, જે કર્મબંધ કરાવે છે, તેને પણ પ્રભુએ ત્યાગ કર્યો છે. (૬)
વેદોદય કામા પરિણામા, કામ્યક રસ સહુ ત્યાગી; નિકામી કરુણારસસાગર, અનંત ચતુષ્ક પદ પાગી. હે મલ્લિ૦ ૭
અર્થ–વેદના ઉદયથી થતા કામના જે પરિણામ થાય છે, એ આખા કામરસને આપે તજી દીધું અને આપ તો કામના રહિત ઈચ્છા વગરના–થઈ જે આપનામાં ચાર અનંત છે તેને પગલે પગલે આપે ચાલવા માંડ્યું. (૭)
" બે–વેદ ત્રણને ઉદય, કામ એવું અપર નામ છે, કામ્ય વિષયાદિક અને કર્મ જે નિપજાવીએ તે સર્વને ત્યાગી, સર્વથા નિકામી-નિરભિલાષી અને કરુણરસને સાગર, અનંત ચતુષ્ક-તે અનંતજ્ઞાન ૧, દર્શન ૨, સમક્તિ ૩, વીર્ય ૪, તેના પદને પ્રાપક. (૭)
વિવેચન–આ ગ્રંથમાં ચૌદમું દૂષણ કામને ત્યાગ અથવા કામ્યક રસનો ત્યાગ કરી આપે એ દેષનું પણ નિવારણ કરેલ છે તેનું વર્ણન છે. વેદ એ નોકષાયે છે. કષાયને ઉત્પન્ન કરનાર પુરુષની સ્ત્રી સાથે ભેગ ભેગવવાની ઈચ્છા થાય તે ખડના તાપ તુલ્ય પુરુષવેદ, સ્ત્રીને
પાઠાંતર–વેદોદય’ સ્થાને બંને પ્રતમાં “વેદ ઉદય” લખ્યું છે. “કામ” ને સ્થાને પ્રતમાં “ કાયા” પાઠ લખ્યો છે. પરિણામ’ સ્થાને બંને પ્રતમાં “ પરનામા' પાઠ છે. “રસ” સ્થાને બંને પ્રતમાં “કરમ” પાઠ છે. નિઃકામી’ સ્થાને પ્રતમાં નીકામી' પાઠ છે. “ચતુષ્ક’ સ્થાને પ્રતમાં “ચલતુક’ પાઠ લખે છે. (૭) | શબ્દાર્થ–-વેદોદય = પુરુષ, સ્ત્રી, નપુંસકને ભોગવવાની ઇચ્છી. કામા = કામગની ઇચ્છા, સ્ત્રીને પુરુષની, પુરુષને સ્ત્રીની તથા નપુંસકને બંનેની, પરિણામ = ભોગવવાની ઈચ્છા, મરજી. કામ્યક = પિતાને પસંદ આવે તેવા. રસ = તેને ભોગવવામાં રસેપત્તિ. સહુ = સવ; કુલ, બધે. ત્યાગી = તછ દઈ, છોડી દઈને. નિઃકાતી = ઈછા વગરના, હાંસ વગરના. કરુણ = દયા, સર્વવ્યાપી પ્રેમ. રસ = તત્ત્વ. સાગર = દરિયે. અનંત = અપરંપાર, પાર વગરની. ચતુષ્ક = ૧. જ્ઞાન, ૨. દર્શન, ૩. ચારિત્ર, ૪. વીય–એ ચારેનો સમૂહ. પદ – ઠેકાણું, પદઠામ. પાગી = ગેતનારા, શોધનારા. (૭)