Page Text
________________
૧૮: શ્રી અરનાથ જિન સ્તવન
[૩૪૫ ધર્મમાં આત્માનુભવની વાતે કઈ કઈ વાર જ હોય છે, એમાં પૌગલિક ભાવની વાતે વધારે હોય છે. આવું જે શાસ્ત્રલક્ષણ હોય તે પરસમય છે એમ તમારે સમજવું. સ્વસમયમાં આત્માનુભવની વાત હોય છે અને પરસમયમાં પૌગલિક વાત હોય છે. સમયને ઓળખવાની ચાવી આવી રીતે સંક્ષેપમાં બતાવી. “પરબડી' એ “વારપરબ' પરથી આવેલ શબ્દ છે. એને અર્થ કોઈ “વાર તહેવાર એમ થાય છે. એટલે કેઈ કોઈ વાર છાયા માત્ર આત્માનુભવની વાત આવે તે પરસમયની વાત છે એમ સમજવું. અન્ય સર્વ શાસ્ત્રોમાં આત્માનુભવ, વૈદ્યકથાનકની પેઠે કોઈ કોઈ વાર જ જોવામાં આવે છે. બૃહસ્પતિ જેવા પરલેકને માને નહિ, તેનામાં આત્માનુભવની વાત ન હોય તે પણ પરસમય છે, અને કોઈ કોઈ વાર જરા આત્માનુભવ થાય તે પણ પરસમય છે, એમ તારે સમજવું.
જ્ઞાનવિમળસૂરિ તે પર' એટલે “પુદ્ગળ” અને “બડી” એટલે “કથન' એવો અર્થ કરી જ્યાં પૌગલિક વિષેની ચર્ચા હોય એટલે જેનામાં પૌગલિક વાતે જ હોય તેને પરસમય કહે છે. તે અર્થ પણ વિચારવા જેવો છે. પર એટલે બીજાની-પુદ્ગળની વાતે : આ પ્રમાણે અર્થ પણ શક્ય છે; પણ મૂળમાં જે અર્થ આપે છે તે ઉપર જણાવ્યું છે, તે પ્રમાણે અર્થ કરે મને વધારે ઠીક લાગે છે. અમુક વાતને નિષેધ નહિ, પણ, વૈદ્યકથાનકની પેઠે, કઈ કઈ વાર છૂટીછવાઈ છાયા આવી જાય તે પરસમયને ઓળખવાની રીત છે, એ વાત અહીં બતાવી. અમુક તત્ત્વજ્ઞાન સ્વસમય કે અપર છે તે જાણવાની આ વાત કહી તે નયના જ્ઞાનની ખૂબ વિચારણા માગે છે, અને સારી રીતે સમજવા ગ્ય ચાવી પૂરી પાડે છે. એ જ વાતને વિસ્તારથી આગળ કહેવામાં આવશે. (૨)
તારા નક્ષત્ર ગ્રહ ચંદની, તિ દિનેશ મોજાર રે; દર્શન જ્ઞાન ચરણ થકી, શક્તિ નિજાતમ ધાર રે. ધરમ૦ ૩
પાઠાંતર-નક્ષત્ર' સ્થાને અને પ્રતમાં “નખ્યત્ર’ લખ્યું છે. “દિનેશ 'ને બદલે એક પ્રતવાળે “ દિનાસ” વખે છે. મજાર ' સ્થાને પ્રતવાળા “મઝારિ' લખે છે; એક પ્રતમાં “મોઝારિ’ છે. “ ચરણ થકી’ સ્થાને
ચરણ તણી' લખ્યું છે. “શકિત” સ્થાને પ્રતવાળે “શક્તિ” લખે છે, “નિજાતમ’ સ્થાને બને પ્રતમાં * ન નતિમ” પાઠ છે, “ધાર રે’ સ્થાને “મઝારિ” પાઠ છે; તેને અર્થ ‘તેમાં’ એમ થાય છે. બીજી પ્રતમાં સારીસે' લખ્યું છે. | શબ્દાર્થતારા = આકાશમાં અનેક તારાઓ છે, આપણે રાત્રે તેને દેખીએ છીએ, તેઓ ઝળઝળાટ પ્રકાશ કરે છે. નક્ષત્ર = કૃત્તિકા, રોહિણી વગેરે અનેક નક્ષત્રે રાતે ઝળકે છે. ગ્રહ = બુધ, ગુરુ, શુક્ર વગેરે ગ્રહો આકાશમાં રાતે ઝળકે છે. ચંદ = ચાંદે આકાશમાં શુદ પક્ષમાં પ્રકાશે છે. જ્યોતિ = તેજ, પ્રકાશ, કળકળાટ. દિનેશ = સૂય; એ સવની જાત સૂયમાં છે, સૂર્ય પાસે તે ઝાંખ ઝબ લાગે છે તેમ, દરસન = શન, સામાન્ય જ્ઞાન, વિશેષ વિગતો વગરનું જાણવાપણું. જ્ઞાન = વિશેષ જાણવાપણું, વિગતવાર સમજણ. ચરણ = ચારિત્ર, ચર્યા. થકી = થી, લીધે, તેનાથી થયેલી. શક્તિ = બળ. નિજાતમ = નિજ આત્માની, પિતાના આત્માની. ધાર = સમજ, ગણી લે. (૩) ૪૬
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |