________________
૧૮ : શ્રી અરનાથ જિન સ્તવન
[૩૪૩ વિવેચન–અરનાથ ભગવાનને ઉત્કૃષ્ટ ધર્મ શું છે તે હે મોટા ભગવાન ! આપ મને સમજાવે. આપને પિતાને ધર્મ શું છે અને પારકાને ધર્મ શો છે, તે મને આપ કૃપા કરીને કહો. આ સવાલના જવાબમાં ઘણું સંક્ષેપથી પિતાના અને પારકાના ધર્મને સાર શું છે તે કહે છે. અહીં પ્રાણી પિતાની અજાણુ દશા બતાવે છે. તે કહે છે કે હું તે સંસારમાં ફસાઈ ગયેલ છું અને ધર્મનું રહસ્ય શું હશે તે હું કાંઈ જાણું શકતું નથી, તો આપ મને સમજાવો કે આપને પિતાનો ધર્મ છે અને પરધર્મ છે? જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાને અંગે સવાલ પૂછીને તેના જવાબ મેળવવાની રીતિ બહુ પ્રચલિત છે. ભગવતીસૂત્રમાં જાણે ભગવાનને ગૌતમસ્વામીએ સવાલો પૂછળ્યા હોય અને ભગવાને તેના જવાબો આપ્યા હોય તે રીતે લગભગ છત્રીસ હજાર સવાલજવાબ આપ્યા છે. જૈનની આ જ્ઞાન મેળવવાની રીતિ સુપ્રસિદ્ધ છે. આનંદઘને પણ એ પદ્ધતિ સ્વીકારી છે. .
આપ પિતે માહિમાવાળા મોટા માણસ છે તેથી કૃપા કરીને આપ સ્વ અને પરસમયને મુદ્દામ રીતે બતાવશે અને આ સેવકનું આટલું કામ જરૂર કરી આપશે. આપના પ્રતાપની તો હે મહંત પુરુષ! વાત શી કરવી ? જે દેવાધિદેવ ઇંદ્રને કે ચક્રવર્તીને પૂજિત છે તે બધી રીતે મેટા છે એ વાત હું જાણું છું. મનને વશ કરવાની વાત પછી સ્વસમય અને પરસમયને સવાલ ઊઠે તે તદ્દન સ્વાભાવિક છે. ભગવાન આ અગત્યના સવાલને શું જવાબ આપશે. તે આગમી ગાથામાં આવશે. (૨)
શુદ્ધાતમ અનુભવ સદા, સ્વસમય એહ વિલાસ રે; પરબડી છાંહડી જે પડે, તે પર સમય નિવાસ રે. ધરમ૦ ૨
અર્થ–તેના જવાબમાં ભગવાન ઉત્તર આપે છે-જ્યાં પવિત્ર આત્માને અનુભવ થાય ત્યાં હમેશાં સ્વસમય-મારે ધર્મ છે અને તે ત્યાં જ કરે છે, એમ (તારે) સમજવું. અને જ્યાં વાર તહેવારે કઈ કોઈ વાર મેડી મેડી છાયા પડે, એને આત્માનુભવ કઈક જ વાર - પાઠાંતર-- શુદ્ધાતમ” સ્થાને પ્રતમાં “સુધાતમ’ પાઠ છે. “પરબડી' સ્થાને પ્રતવાળો “પરવડે” પાડ વખે છે. જે સ્થાને પ્રતમાં “જિહાં ” લખે છે; એક પ્રતમાં “જિહે' પાઠ છે. “પડે ” સ્થાને પ્રતવાળા પડે' લખે છે. (૨)
શબ્દાર્થ–શુદ્ધ = પરમ પવિત્ર, એકલે, જેમાં માત્ર આત્માનુભવ થાય છે. આતમ અનુભવ = આત્માને અનભવ, જેમાં એલી આત્માના અનુભવની વાત કહેલી હોય તે. સદા = સર્વદા, એલી, માત્ર, સ્વસય = પોતાનો સમય-ધમ; સ્વસમય-મારા ધમનું એ લક્ષણ છે, એહ = તે જ, તે એલી. વિલાસ = મે.જ. કીડા, આનંદ, પરબડી = ડુંગરની, કેઈક વારે આવે તેવી, મેડી મેડી કઈ વાર થાય તેવી. છાંડી = કામા છો. કોઈ વાર અને મેડી મોડી આવે છે. જે = જે કઈ કઈ કઈ વાર આવી ચઢે. પડે = ઓચિંતી આવી પડે, કઈ કઈ વારે થાય, મેડી મેડી થાય. તે = ત્યાં, તેવી જગાએ. પરસમય = પારકાના ધમને પિતા સિવાયના ધમને. નિવાસ = સ્થાન છે, ત્યાં પરધમ રહે છે એમ જાણવું. (૨).