Page Text
________________
૩૩૨]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી
કાંઇ કામમાં રોકી રાખું તે એ સપની પેઠે વાંકુ થઈ જાય છે અને વાંકાઇમાં ને વાંકાઇમાં વધારે રખડે છે અને મને હેરાન પરેશાન કરી મૂકે છે. મનને અહીં સર્પ સાથે સરખાવ્યું છે, તે તેનું આબેહૂબ વન છે. સ` મૂળ તેા વાંકે જ છે. એને ઉશ્કેરે તે એ પાતાની વાંકાઈ વધારે બતાવે છે. મારું મન સ`ની જેમ જાતે વાંકુ' અને હું અને ઉશ્કેરુ અને એને કાનૂમાં રાખવા પ્રયત્ન કરું તે તે વધારે વાંકુ થાય છે. કૂતરાની પૂંછડી વાંકી તે વાંકી, તેમ મનનું પણ એવું જ સમજવું. એને જેમ જેમ હું. ઠરીઠામ બેસવા કહુ છું તેમ તેમ તે વધારે વાંકાર્ય કરે છે અને જરા પણ મારા અંકુશમાં આવતુ નથી. એ તેા નવા નવા મુદ્દા ઉડાડી વધારે આડાઈ કરે છે અને જ્યાં ત્યાં કર્યા જ કરે છે. ભગવાન્ ! મને મારા આવા હાલ કર્યાં છે. હજુ પણ આપ મારા મનની કથની સાંભળેા. (૪)
નાંહિ;
જે ઠગ કહુ તા ઠગતા ન દેખું, શાહુકાર પણ સ માંહે ને સહુથી અળગુ', એ અચરજ મનમાંહિ હા. કુંથુ॰ ૫ અથ—જો એને લુચ્ચું કહું તે એને કોઈને છેતરતાં પણ હુ જોતા નથી. અને મને ખાતરી છે કે એ સાહુકાર ( સાવકાર )–પેાતાને વટ રાખનાર પણ નથી જ. એ તે બધામાં છે અને બધાથી જુદું –દૂર રહેનાર છે. આવી આશ્ચર્યકારક ઘટના એને અંગે થયેલી છે. (૫)
ઢબા—જો મનને ઠંગ કહુ તા દ્રવ્યથી ઠગાઈ કરતાં દેખતે નથી, પોતે છદ્મસ્થ છે માટે. અને સાહુકાર–ભલુયે નથી જ, પુદ્ગળધર્મી માટે. એ મન સ॰માં-પ્રશસ્ત અપ્રશસ્ત સ સંકલ્પમાં છે અને આત્માના સ પ્રદેશથી અળગું, એ મનમાં મોટું અરિજ-વિસ્મયપણું છે. (૫) વિવેચન—એ મનને ઠગારું કહુ તો કોઈને છેતરતાં એને દેખતે નથી; એટલે એને લુચ્ચું કે ઠગારું પણ કહી શકાય તેમ નથી, કારણ કે યગ્ય માણસે નજરે જોયા વગર કોઈના ઉપર તે ઠગાર-છેતરનાર છે એવું તહેામત ન મૂકવું જોઇએ. અને એને હું ઠગનાર તરીકે જોતા નથી; ઉબ્રાડી રીતે તે ઇંદ્રિયા જ કામ કરે છે. અને જ્યાં સુધી મનને હું છેતરપીડી કરતું ન જોઉં ત્યાં સુધી એક ભલા માણસ તરીકે મારાથી એના ઉપર તહેામત ન જ મુકાય. એ એવી સિક્તાથી કામ કરે છે કે એને ઠગારું પણ ન કહેવાય. આવી રીતે એ ઠગારાના ઇલકાબને ચેગ્ય નથી.
1 -
પાઠાંતર્— કહું ' સ્થાને એક પ્રતમાં ‘ક' લખે છે. ‘ દેખુ ’ સ્થાને બન્ને પ્રત લખનાર ‘ દેછ્યું ' એમ લખે છે, કારણ વ્યક્ત છે. ‘ પણ 'ને સ્થાને પ્રતનો પાઠ ‘ પણિ ' છે. ‘ નાંહી ' સ્થાને પ્રતનો પાઠ નાહી ' છે, ‘સવ` ' સ્થાને પ્રતના પાઠ ‘સવિ` ' છે; ખીજી પ્રતમાં ‘સહુ' પાર્ક છે. ‘ ને ' સ્થાને પ્રતવાળો ‘ ને ’ લખે છે. ‘ માંહી' સ્થાને પ્રત લખનાર ‘માંહિ ' લખે છે (છેલ્લા પાદમાં). (૫)
શબ્દા—જો = કદાપિ, કોઈ બાબતમાં, કોઈવાર. ઠગ = લુચ્ચા, ધમાલી. કહું = વ ́વું, બતાવું, દર્શાવું'. ગત = લુચ્ચાઈ કરતો. ન દેખું = દેખાતા નથી. હું જોઈ શકું નહિ. સાહુકાર = સાવકાર, ભલે માણસ, સારા માણસ. નાંહી = નથી, નહિ. સ`માંહે = બધામાં, સ'માં. સહુથી = સ^થી. અળગું = દૂર, જુદું. અચરજ = અચરીજ, આશ્રય', નવાઈ. મનમાંહી = મનમાં, દિલમાં. (૫)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |