Page Text
________________
૧૭ : શ્રી કુંથુનાથ જિન સ્તવન
[ ૩૨૯ અર્થ_એ તે રાતને વખત હોય કે દિવસને વખત હોય, લેકે વસતી-સમુદાયમાં હોય કે એકાંત વાસમાં હોય એ તે આકાશમાં અને પાતાળ–અલેકમાં જાય. સર્પ ખાય અને તેનું મેં ખાલી ને ખાલી રહે, કદી એનું પેટ ન ભરાય નહિ, એ વાળી એ વાત છે. એ કહેવત સાચી ઠરે છે.
ટબો–રાત દિવસે વસ્તીમાં તથા ઉજડમાં–રાનમાં ગગન-આકાશે, પાતાળે-અધોલેકે જ્યાં જાઉં ત્યાં કેમે ન બાઝે, કોણ છતે, જેમ સર્પ ભશે, પણ -કયે સ્વાદ ન પામે ચાવ્યા ચગળ્યાને દાઢ-દાંત વિના, તેમ સેવે કરે, પણ મન પાખે થયું, એ ઉખાણો. અથવા વળી એ ઉખાણાના અર્થને દેશની ભાષાવાળાને પૂછવો. (૨)
વિવેચન અને હે ભગવન્! આપ ધારતા હશે કે “ફરે તે ચરે તેવી રીતે મારું મન તે રાત અને દિવસને વિચાર કર્યા વિના ફર્યા કરે છે. એને તો અંધારી રાત અને ધોળે દિવસ એકસરખાં છે. કેટલાક માણસ રાત્રે ઠંડા પડે, પણ મનડું તે રાત કે દિવસને વિચાર કર્યા વગર ફર્યા જ કરે છે. એ રાત્રે પણ એકાગ્ર થતું નથી અને દિવસે પણ ફર્યા કરે છે અને કઈ પણ વખતે ઠરીઠામ બેસતું જ નથી. એ તો મને અહીં રહેવા દઈને વસતી કે તદ્દન રણ જેવા ઊજડ પ્રદેશમાં પણ ફરી આવે છે. એ તો ઘડીકમાં અમેરિકા જાય અને ઘડીકમાં સહરાના રણમાં જાય છે, અને આખો વખત ફર્યા જ કરે છે. આવું ચપળ મારું મન છે. અને એ ઘડીકમાં આકાશમાં જાય અને બીજી પળે અધેલકમાં ચાલ્યું જાય, હું તે એની ભાળ લઉં તે પહેલાં તો આકાશમાં ઊડે છે અને બીજી પળે અધેલકમાં જાય છે. એ તો ભટક્યા જ કરે છે અને ધ્યાનમાં આવે ત્યાં જઈ આવે છે અને એ એક મિનિટ પણ ઠેકાણે બેસતું જ નથી. આવું મારું મનડું ચપળ છે અને તે પોતાની ચપળતા દાખવે છે.
ટૂંકમાં કહું તે એક માણસને કે પશુને સાપે ખાધે; અને તેના મુખમાં તે કાંઈ જ ન આવ્યું; એ વાળી વાત સાચી બનાવે છે. લેકમાં કહેવાય છે કે ફલાણાને સાપે ખાધે, પણ સાપનું મુખ તે તદ્દન હતું તેવું ને તેવું જ અતૃપ્ત રહે છે એ વાળી વાત થાય છે. મન ગમે ત્યાં જ આવ કરે છે, ગમે ત્યાં રખડે, રાતદિવસ જોયા વગર આકાશ-પાતાળ એક કરે અને વસતી કે વેરાનમાં જાય; એમાં એનું કાંઈ સર્ષની જેમ વળતું નથી. એ કઈ ચીજમાં એકાગ્ર થઈ શકતું નથી. આવું મારું ચપળ મને ગમે ત્યાં જાય છે, આવે છે, હરેફરે છે, પણ એને કોઈ વાતની તૃપ્તિ થતી નથી. (૨) " શબ્દાર્થ-રજની = રાત્રિ, રાત હોય છે. વાસર = દિવસ હોય. વસતી = મનુષ્યની વચ્ચે, મનુષ્યો રહેતા હોય તેવી જગા. ઉજડ = મનુષ્ય ન રહેતા હોય તેવી રણની માણસ વગરની જગ્યાએ. ગયણ = ગગન, આકાશ, ખાલી જગાએ. પાયાલે = પાતાળે, જમીનની નીચે, અલકમાં. ઇનય = ત્યાં એ આવજા કરે છે, ફરે છે, આંટા મારે છે. સાપ = એરું, સપ. ખાય = ગ્રાસ કરે, કરડે, ભરડે. મુખડું = મે. થયું = કોઈ જાતની તૃપ્તિ વગરનું, ભૂખ્યું. એહ = તે, એ. ઉખાણ = કહેવત, સામાન્ય રૂપક, ન્યાય = એ ન્યાયે, એના જેવા બનાવે. (૧)
४२
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |