Page Text
________________
૧૭ : શ્રી કુંથુનાથ જિન સ્તવન
[૩ર૭ જાણી શ્રેણિક રાજા આશ્ચર્ય પામી પ્રભુભક્તિમાં વધારે સાવધાન થયો. આવું મનનું પરિબળ છે: એક ઘડીમાં કર્મબંધન કરાવે અને બીજી ઘડીએ પ્રાણીને કેવળ કરાવે. આ મનના વિષયને વધારે ગૂંચવણવાળે જાણે એના પર આ આખું સ્તવન રચવામાં આવ્યું છે. એમાં મનની જ ચર્ચા છે અને તે બહુ અગત્યની હોવાથી આ સ્તવનમાં તેને જ ચર્ચેલ છે. આ વિષય અગત્યને હાઈ આપણે માનસિક બંધારણું બરાબર સમજવા પ્રયત્ન કરીએ. મનના આખા બંધારણ અને એને વશ કરવાની રીતિ ઉપર ખાસ ધ્યાન આપવાની વિજ્ઞપ્તિ કરી આ મહત્ત્વના વિષયને વિચારીએ.
સ્તવન ( રાગ ગુજરી તથા રામક્લી, અંબર દેહુ મુરારિ હમારે-એ દેશી.) કુંથુજિન! મનડું કિમહી ન બાઝે, હો કુંયુજિન! મનડું, જિમ જિમ જતન કરીને રાખું, તિમ તિમ અલગું ભાજે છે. કુંથુર ૧
અર્થ—અહો કુંથુનાથ ભગવાન! મારું મન કઈ રીતે પણ એકાગ્ર થઈને અમુક એક વિષયમાં લાગતું નથી. જેમ જેમ એને માટે પ્રયાસ કરી હું ઉદ્યમ કરું છું, તેમ તેમ એ દૂર ખસી જાય છે, વધારે આવું થાય છે. (૧) - ટો–આ સ્તવનને અર્થ કરતાં જ્ઞાનવિમળસૂરી લખે છે કે, એવું શાંતિપદ ભાવવું–તે મનઃસ્થિરતા કરવાને માટે. મન વિષમ છે, એક મન જિત્યે સર્વ જિતાય, ચરઃ
___ मणमरणे दियमरण, इदियमरणे मरति कम्माई।
कम्ममरणेण मोक्खो, तम्हा य मण बसीकरण ॥ એ ન્યાય છે, તે ઉપર મન જિતવાને શ્રી કુંથુનાથની સ્તુતિ કહે છે. હે કુંથુનાથ! મનડું– ચિત્ત તે કેમ (ગમે તેટલું) કર્યા છતાં કેઈ ઉપર ન બાઝે જેમ જેમ ઉદ્યમ કરીને રાખવા જાઉં છું, તેમ તેમ અવળું અવળું વિપરીત મુક્તિનામ ગ્રંથિ ભાજે છે. (૧)
વિવેચન–હે કુંથુનાથ ભગવાન ! મારું મન એક જગ્યાએ બાઝતું જ નથી, એકાગ્ર
પાઠાંતર– કિમહી ' ને સ્થાને બન્ને પ્રતમાં “કિણહી ' પાઠ છે, તેનો અર્થ છે કોઈમાં થાય છે “ બાઝે' સ્થાને “બાઝ” પાઠ પ્રતમાં છે, તે પ્રાચીન ગુજરાતી છે; ભીમશી માણેક “બાજે' છાપે છે, “રાષ્ટ્ર સ્થાને અને પ્રત લખતાર “રાખું' લખે છે; “ખ” લખવાની એ પ્રાચીન રીત છે. “ભારે' સ્થાને પ્રતવાળા ભારે' લખે છે, તે પ્રાચીન ગુજરાતી છે. “કુંથુ સ્થાને એક પ્રતમાં “કુલ્થ' શબ્દ છે તે અશુદ્ધ જણાય છે. (૧)
શબ્દાર્થ – જિન = કુંથુનાથ નામના સત્તરમાં તીર્થકર, મનડું = મને, મનનું નાનું રૂપક. જેની દરકાર ન કરવી ઘટે તેવું નાનું મન. કિમહી = ગમે તે કોઈ પણ રીતે, ગમે તેમ કરીને. બાએ = લાગતું, એકાગ્ર થતું નથી. જિમ જિમ = જે પ્રકારે મહેનત કરીને, ગમે તેટલા પ્રયોગ કરીને. જનત = પ્રયત્ન, મહેનત કરીને
લઈને. રાખું = જાળવું, વશ રાખવા પ્રયત્ન કરું. તિમ તિમ = તેમ તેમ, ઊલટાનું, સામું. અળગું = દૂર, છે.. ભાજે = નાસી જાય. દૂર થાય છે. (૧)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |