________________
૧૬: શ્રી અંતિનાથ જિન સ્તવન
[૩૧૩ ઉપર સ્વાભાવિક રીતે પ્રેમ દાખવે છે અને પિતાના સંયોગો પ્રમાણે ગસામર્થ્યને અંગે જે બની શકે તેટલું કરે છે અને તેને વેગની વાતમાં ખૂબ મજા આવે છે. એ નકામી કૂથલી કરવામાં પિતાને સમય પસાર કરતા નથી, પણ સામર્થ્યની વાતમાં ખૂબ રસ લે છે. જેને “ગદષ્ટિસમુચ્ચય'માં હરિભદ્રસૂરિ સામર્થ્યયોગ કહે છે તેમાં તે રસ લે છે અને પારકી નિંદા કે પારકાના અવર્ણવાદ બોલવાને તેને સમય પણ મળતું નથી. એ તે કર્મના વિનાશ માટે મન વચન-કાયા કેમ કાબૂમાં આવે તેને જ અહર્નિશ વિચાર કરે છે અને તેમાંથી બને તેટલું કરે છે.
આ રીતે શાંતિવાંછુ માણસ અંતે જરૂર મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે. જ્યાં સુધી મેક્ષ ન મળે ત્યાં સુધી એ કર્મને ક્ષય કર્યા કરે છે અને એ કામમાં જ એને મજા આવે છે. એ પ્રયત્નમાં એટલે મંડ્યો રહે છે કે એને બીજા કામની સૂઝ પડતી નથી. એ તે જ્યારે કુરસદ મળે ત્યારે કમને ક્ષય કરી અંતે મુક્તિને મેળવે છે. પછી એના જન્મમરણના ફેરા મટી જાય છે અને હમેશને માટે આપત્તિને દૂર કરનાર મુક્તિને એ જરૂર મેળવીને જ રહે છે, પછી એને દુનિયાને દૂર દૂર થાય છે અને તે ધમધમાટ કરતે, છાતી કાઢીને ચાલતે અને ક્રોધ-માન-માયાનું પૂતળું - હેય તે તે તરીકે અટકી જાય છે અને અનંત સુખમાં રહી નિરંતરને માટે મોજ માણે છે. એને મોક્ષની એટલી તાલાવેલી લાગેલ હોય છે કે એ મન-વચન-કાયાને વેગોને પિતાના સામર્થ્યથી પિતાના કબજામાં રાખે છે અને એ કાબૂને અંતે એ મેક્ષને જરૂર પ્રાપ્ત કરે છે અને હમેશને માટે આનંદને અનુભવ કરે છે. શાંતિપ્રિય પ્રાણી આવે છે, તેનું ભગવાન પિતે વર્ણન કરે છે અને જે જીવને એ હોય તેને શાંતિ છે એમ પ્રભુ કરેલા સવાલના જવાબમાં જણાવે છે. વળી, આ શાંતિને સમજનારે માણસ કેવો હોય તેનું વર્ણન કરે છે તે આપણે આવતી ગાથામાં જોઈએ. પેગસામર્થ્ય પર ઘણું કહેવાનું છે તે સંક્ષેપમાં મારા “જૈન દૃષ્ટિએ ગ” માં, પૃ. ૮૮–૧માં લખાઈ ગયું છે. અત્રે તેને પુનઃ પ્રવેશ કરતાં નથી. એમાં ધર્મસંન્યાસ અને ગસંન્યાસને અંગે વાત કરી “યોગદષ્ટિસમુચ્ચય” (હરિભદ્રસૂરિ મહારાજકૃત)ને હવાલે આપવામાં આવ્યું છે. “જૈન દૃષ્ટિએ કેગના બીજા વિભાગમાં હું એ વિષય ઉપર ગબત્રીશી' વગેરેના અભ્યાસને સાર આપવા ઈચ્છું છું. હાલ સદર ઉલ્લેખ વાંચી જવો અને શાંતિ ઈચ્છક જનતાએ એ વિષય “યોગદષ્ટિસમુચ્ચયે માંથી જોઈ છે. આ અતિ ગડન ગને વિષય સમજવા જેવો છે. (૮)
માન-અપમાન ચિત્ત સમ ગણે, સમ ગણે કનક-પાષાણ રે; વંદક-નિંદક સમ ગણે, દો હોયે તું જાણું રે. શાંતિ. ૯ પાઠાંતર–ગણે સ્થાને એક પ્રતમાં “ગિણે પાઠ છે; એક પ્રતમાં ગર્ણ પાઠ છે. “ હોયે તું જાણ રે', પ્રતિકાર આ પાદને દ્વિતીય પાદ તરીકે મૂકે છે. “નિંદક’ સ્થાને “નંદક પાઠ પ્રતમાં છે. “ગણે” સ્થાને “ગિણે પાઠ તૃતીય પાદમાં છે; એક પ્રમાં “ગર્ણ પાઠ છે. “તું” સ્થાને એક પ્રકાર. ‘તુ” પાઠ લખે છે. (૯)
૪૦