Page Text
________________
૧૪]
શ્રી આનંદઘન-વીશી ધાતુને અર્થ મેદ, માંસ, અસ્થિ (હાડકાં), રસ, રુધિર, મજા અને વીર્યને પણ શક્ય છે, પણ તેને મેળાપ પતિરંજન સાથે ઘટી શકતા નથી. અને કવચિત્ “ધાતુ” શબ્દમાં પૃથવી, અપ, તેજ, વાયુ અને આકાશને સમાવેશ કરવામાં આવે છે, અને કોઈ વાત, પિત્ત, કફને ધાતુ ગણે છે. આમાં કોઈ ભાવ સ્થાયી પતિરંજન સાથે મેળ ખાય તેમ ગોઠવ. મને તે ધાતુને અર્થ સોના, રૂપાદિ મૂળ ધાતુ સાથે બંધબેસતે બરાબર લાગે છે. આ આખી હકીક્ત શુદ્ધ ચેતનાના મુખમાં મૂકી છે અને એ વિશિષ્ટ પતિરંજન બતાવે છે, તે વાત અર્થવિચારણા કરતાં લક્ષ્યમાં રાખવી. (૪)
કોઈ કહે લીલા રે લલક અલખ તણી રે, લખ પૂરે મન આસ; દેષ રહિતને લીલા નવિ ઘટે રે, લીલા દેષ-વિલાસ. ઋષભ૦ ૫
અર્થ આ તે અલખના લક્ષ્ય રૂપની લીલા-કડા છે એમ કેટલાક કહે છે અને લક્ષ્યસ્વરૂપ મનની જે કાંઈ આશા હોય તે સર્વે સંતોષે છે, પૂરી કરે છે. પણ (આનંદઘન કહે છે કે, જે સર્વ પાપ-દોષથી રહિત હોય તેને લીલા–કીડા જ ઘટે નહિ, શોભે નહીં, સંભવે નહિ; કારણ કે લીલા તે દેશની જન્મભૂમિ છે, રંગભૂમિ છે. (૫)
ટ –અલખ લખી ન જાય, કળી ન જાય; જેવી ભક્તની ઈચ્છા તેની તેમ પૂરે. તેને કીસી (શેની) પાટ છે? ઈલાવે (અલા–મેળવી આપે) તેના મનની આશા પૂરવે છે. એ પણ બાધક વચન છે. જે માટે દોષ રહિત પરમેસરને લીલા, જે સાંસારિક અવસ્થા કલા, તે પરમેસરને ઘટતાં નથી, નિશ્ચયે. સંસારી લીલા તે દેષના વિલાસ, તેની લહરી છે. જે રાગે દેસ હોય તે સંસારની લીલા વાંછે.આપે. ઉત્પત્તિ, સૃષ્ટિ, પાળવું ઈત્યાદિક તેના વિલાસ છે. ત્રાષભ૦ (૫)
વિવેચન-હવે આ પ્રેમના વિષયને બીજી ભૂમિકા પર લઈ જાય છે. દુનિયાદારીના પ્રેમની નિરર્થક્તા વિચાર્યા પછી કેટલાંક પ્રાણીઓ પ્રેમ કરવા કે પ્રેમ મેળવવા બિલકુલ પ્રયાસ કરવા ઈચ્છતા નથી, તે આખી માન્યના સમજણ વગરની છે, એ વાત બતાવવા દ્વારા પ્રચલિત નિરપક્ષતા પણ નિરર્થક છે એ બતાવે છે.
એની વિચારણામાં અલખ અને લખનું સ્વરૂપ જાણી લેવું પડે. અલખ એટલે અલક્ષ્યIncomprehensible, જે સમજી ન શકાય, જેની તુલના કે ગણતરી ને થઈ શકે તે અલખ.
પાઠાંતર–કહે – કહઈ લલક અલખ – અલખ અલખ, લલકઅલષ, લલકઅલક. લખ - લષ પૂરે – પૂરઈ મન-મન. આસ – આશ. રહિતને – રહિતને રે. ઘરે – ઘટઈ. (૫) | શબ્દાથ કેઈ= કેટલાક કહે = જણાવે છે કે, લીલા = કીડા. લલક = લક્ષ્યમાં આવે તેવી. અલખતણી = અલ-ન જાણી શકાય તેવાની. લખ = લલ, જાણી શકાય છે. પૂરે = સંતે, ધરવી દે. મન આશ = મનડાની આશા ઓ. ઇચ્છાઓ. દોષ રહિતને = પાપ વગરનાને. લીલા = કી. નવિ = નવું ઘટે = શે. સંભવે. દેશવિલાસ = ઉપાધિ પાપનું રમણ–રટણ છે, સ્થાન છે. (૫)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |