Page Text
________________
હું: શ્રી ઋષભદેવ સ્તવન
[૧૩
સમવસરણની રચના કરે, પણ જ્યાં સુધી અંતરના તાંતણા હાલે નહિ, ત્યાં સુધી સુલસા તેને નમવા જાય નહિ. આવા પ્રકારનું નિર્મળ પતિજન એ રજનના સાચા નામને યેગ્ય ગણાય, બાકી બધી વાત ઠીક જ છે. માગે` ચઢાવનાર કોઈ કોઈ હકીકત બને, પણ શુદ્ધ ચેતના જેવી નિમ ળ ગૃહિણીના મનમાં એવા વેવલાપણાના પતિરજનને સ્થાન ન હોય. એની નજરે તે સા ટચનું સાનું જ જોઇએ. એમાં ૯૯.૯૯ ટચ પણ ચાલે નહિ.
આ ગાથામાં પતિરંજનની ઉત્કૃષ્ટ દશાની ભાવના છે, શુદ્ધ સ્વરૂપે ચેતન કેવા હોય, તેની પરિણતિ કેવી હાય અને તેના આખા એક કેવા હોય તેની રજૂઆત છે. એટલે સુવિહિત સાધનધર્માંના ત્યાગ સમજવા નહિ, પણ સાધનને સાધ્ય માની લેવાની ભૂલ ન કરવી. સાધનનું મૂલ્ય સાધન જેટલું જરૂર ગણવું, પણ મૂળ પ્રાપ્ય વસ્તુ તરફ ધ્યાન ખરાબર રાખવું. હું તે ઘણીવાર સાધનમાં ને સાધનમાં જ જીવતર પૂરું થઈ જાય છે અને એમાં ઇતિકવ્યતા માનનાર ભુલાવામાં રહી જાય છે. ઉચ્ચ વિશિષ્ટ દૃષ્ટિએ બાહ્ય ભાવ, ઉપર ઉપરના તપ કે દ્રવ્ય પૂજનને અહીં શું સ્થાન છે તે વ્યવહાર નજરે સમજવું, નિશ્ચયને લક્ષ્યમાં રાખવા અને સાચું પતિરંજન સાધવાની વિચારસ્પષ્ટતા અને આદશ રાખવા, એ મા શેાધનમાં વ્યવહાર અને નિશ્ચયના સમન્વય છે અને એની આવડત એ જૈન તત્ત્વજ્ઞાનની મહાન તેડુ છે.
અહીં એક વાત જરા સ્પષ્ટ કરવી જરૂરી લાગે છે. જે આદીશ્વર ભગવાનનું આ સ્તવન છે, તેમણે એક વર્ષ સુધી ઉપવાસ કર્યા એ દેહદમનની કક્ષામાં આવે કે નહિ, કે શ્રી મહાવીર પરમાત્માએ સાડા બાર વર્ષ સુધી ઉગ્ર ઉપસû સહન કર્યો એમાં પતિરજન થાય કે નહિ, તે સવાલ વિચારણા માગે છે. અહીં શુદ્ધ ચેતનાની દૃષ્ટિ છે. એ કહે કે તમારે પતિર’જન કરવું હોય તો ધાતુમેળાપ થાય તેવું કરો. ધાતુના મેળાપ કરવા માટે તમારે તેને ગરમ કરવી પડે કે તેને ૫૦૦ ડિગ્રીના તાપ આપવા પડે, તેની સાથે મારે લેવાદેવા નથી. તમારે જોઇએ તે રીતે કામ લે, પણ ર ંજન એવું કરી કે એકમયતા થઈ જાય. આદિનાથ ભગવાનનું રજન કે શ્રી મહાવીરનું ઉપદ્રવસહન યાગ્ય માગે` હતું. પણ મારે તેની સાથે લેવાદેવા નથી. મારી તે એક જ વાત છે, તમને ગમે તે મા લેા, તમારે ફાવે તેવાં સાધનોના ઉપયેગ કરો, મારે સાધનની વિચારણાની જરૂર નથી, મારે તો એક જ વાત છે : ધાતુમેળાપ થાય, એવો પતિમેળાપ કરો. શુદ્ધ ચેતના અહી. દેહદમનના નિષેધ નથી કરતી, પણ એ વાતને પોતે મેટી માનતી નથી. આ વાત સ્પષ્ટ કરવાની જરૂર એટલા માટે લાગી છે કે વ્યવહાર નિશ્ચયના સમન્વય ન કરનાર કોઈ વખત આ પદના એકાંત અર્થ કરવા જતાં આડે માગે ચઢી જાય. અહી' તપના નિષેધ નથી, પણ પતિરંજન વિશિષ્ટ નજરે કેવું હાવું જોઇએ, તેનું પ્રતિપાદન છે. મુદ્દો સમજ્યા વગર, પ્રતિષ્ઠા મેળવવા ખાતર કે ચેતનને ખરાખર ઓળખ્યા વગર ગમે તેટલાં દૈહિક કષ્ટ સહન કરવામાં આવે કે ભૂખ્યા રહેવામાં આવે, તે શુદ્ધ આત્મદશાને ખ્યાલમાં રાખતાં નિરક છે. આ તફાવત ખરાબર લક્ષ્યમાં રાખવા યોગ્ય છે. અને વ્યવહાર-નિશ્ચયને સમન્વય કરવાની આવડત અને તેટલી ખીલવવા યેાગ્ય છે.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |