________________
શ્રી આન ઘન-ચાવીશી
અ—-મારું મન તમારા પદ્મકમળમાં લાગી ગયું છે, વિલીન થઇ ગયું છે, તમારામાં તન્મય થઈ ગયું છે. જેમ ફૂલની રજ ઉપર ભમરો લીન થઈ જાય તેમ તમારા ગુણુરૂપ રજમાં મારું ચિત્ત ચાંટી ગયું છે; તે મેરુ પર્યંતની ભૂમિને ગરીબ-રાંક જેવી ઓછી કિંમતની ગણે છે તે દેવના પતિ ઇંદ્રના લેકને, ચંદ્રલેાકને અને પાતાળવાસી નાગે'દ્રની ભૂમિને પણ ગરીબનકામી ગણે છે; તેની પેઠે આપના પટ્ટકમળને જ એ ચાહી રહેલ છે. (૩)
ટબા—મારે જે મનરૂપ મધુકર તમારા પદ્મકમલને વિષે ગુણુરૂપ જે મકરધ્રુ–પરાગમાં લીન પામ્યા છે, એવેા લીન છે, જે મ ંદ-મેરુ, ધરા-પૃથ્વી, જે મકરંદ મેરુ ધરા, પૃથ્વી, ઇંદ્ર, ચ'દ્ર અને નાગે'દ્ર ઇત્યાદિક સને રકમાત્ર ગણે છે. અથવા રક જે મલ્લ તે એ પદાર્થપ્રાપ્તિએ જેમ વૃિત થાય તેથી અધિક લીનપણું છે. (૩)
વિવેચન—ભમરો ફૂલના પરાગ ઉપર જાય છે એ એને બહુ આકર્ષીક દેખાય છે, એવી રીતે મારું મન આપના ગુણુરૂપ પુષ્પપરાગ તરફ લીન થઈ જાય છે. ભમરા જોશે તે તે ફૂલના પરાગ ઉપર વારી જઇ ફૂલ ફરતે ફેરફૂદડી ખાધા જ કરે છે, એમ હું આપના અનંત ગુણા તરફ આકર્ષાય છું. પ'કજ-કમળ કાદવમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે, પણ તે અલગ થઈ જઈ ભ્રમરને ખૂબ આકર્ષણ કરે છે, તેમ આપણા ગુણરૂપ મકરંદ તરફ હું ખેચાઉ છું. સ્વાભાવિક રીતે જ પ્રાણી પ્રભુના ગુણ તરફ લીન થઈ જાય છે. આપનામાં અનંત ગુણા છે તે મને ખેંચે છે અને હું આપના ભક્ત, આપને આધીન થવું છું, આપના ગુણુનું બહુમાન કરું છું. એવા ગુણુના આકષણને પરિણામે મારું મન મેરુ પર્વતની ધરાને તદ્ન નકામી ગણે છે. મેરુ પર્યંત તે સોનાના છે, પણ પ્રભુના ગુણેા પાસે તે કાંઈ હિસાબમાં નથી. એક બાજુ આપના ગુણ જોઉં હું અને બીજી બાજુ મદરાચળ પર્વતની સેાનાની ભૂમિ જોઉં છું તે આપના ગુણુ આગળ એ ભૂમિ તદ્ન રાંકડી લાગે છે. ઇંદ્રલેાકની સૌધર્મેન્દ્રની ભૂમિ મને નાની, સાંકડી કે રાંકડી લાગે છે. એ ભૂમિ ગમે તેવી હાય, પણ આપના ગુણુ પાસે એ નિર્માલ્ય લાગે છે. કાં આપના ગુણા અને કયાં ઇન્દ્રલેાકની જમીન ! મને એ તુચ્છ લાગે છે. એ જ પ્રમાણે ચદ્રલેાકની જમીન આપના ગુણુ આગળ તદ્ન ગરીબ લાગે છે. આપના ગુણે પાસે નાગલેાકની પાતાળભૂમિ પણ રાંકડી લાગે છે. ભક્તજન પ્રભૃગુણ સ્તરે, ત્યારે તેના મનની આવી દશા વતે છે. ગુણુ માનસિક છે અને ભૂમિ સ્થૂળ છે. એ પૌદ્ગલિક ભૂમિ ભક્તના હૃદયમાં જરા પણ સ્થાન લેતી નથી; એની નજરમાં તંદ્ન નિર્માલ્ય લાગે છે. આ સાચા ભક્તની રીત છે અને તે અનુકરણ યોગ્ય છે. અહીં મનને ભ્રમર સાથે સરખાવ્યું છે. પ્રભુજી તા સમજી શકાય તેવી ચીજ છે. તેમાં આપણું મન લીન થવું જરૂરી છે તે સાચા ભક્તની પાકી નિશાની છે. (૩)
૨૬૪]
શબ્દા—મુજ = મારું મન = માનસ . તુજ = તમારા, આપના. પદ = પગરૂપ, પાદરૂપ. પંકજે રે = કમળ પર. લીને = લાગી ગયું છે, વશ થઈ ગયું છે, ચાંટી ગયું છે. ગુણુ = આપના ગુણેામાં. મકરંદ = ફૂલની રજ, ધૂળ. ર ક = રાંક, નકામા, તુચ્છ. ગણે = સમજે, જાણે. મંદર = મેરુ પર્યંત. ધરા = પૃથ્વીને. ઇંદ્ર = ઇંદ્રની જગ્યા. દેવલાકની જગ્યા. ચંદ્ર = ચંદ્રલોકનુ સ્થાન, અંતરીક્ષ. નાગેદ્ર = પાતાળની જગા = નીચેની જગ્યા. (૩)