________________
૧૨
શ્રી વાસુપૂજય
જિન સ્તવન
સબધ—હવે આપણે ખારમા ભગવાન શ્રી વાસુપૂજ્યના સ્તન પર વિચાર કરીએ છીએ. એ સ્તવનમાં આત્મવિચારણા કરેલ હાવાથી બધાં સ્તવનામાં જુદા જ પ્રકારની ભાત પાડે તેવું એ સ્તવન છે. આત્મવિચારણાને અંગે વિચારવાનું કે આત્મા કોણ છે, હું કોણ છું, એવે વિચાર તે દરેકને આવે જ, પણ એના નિશ્ચયમાં એ એવા પા પડી જાય કે એ પાતાની જાતને જ ઓળખતા નથી, એમ કહી શકાય. તમારું જે નામ હોય એ પણ તમે નથી. ત્યારે તમે કોણ ? તમે શું આ પંચ ભૂતનાં પૂતળાં ? એ સર્વ કાંઈ નથી; એ સવ તે તમે જા ત્યારે અહીં પડી રહેનાર છે. એવી પરિસ્થિતિ હાવાથી તમારામાં એક સ્થાયી તત્ત્વ છે, જે તમારાં સ કૃત્યોનાં સારા-નરસાં ફળ આપે છે અને અંતે તે એક જ તમારી સાથે રહે છે. જેને તમે તમારાં પોતાનાં માના છે, તે પણ વધારેમાં વધારે તે મરણ સુધી જ સાથે રહેનાર છે. તમારા ઇષ્ટ મિત્ર પણુ અહીં જ રહી જનાર છે. આ સ` વિચારણા કરી પોતાની સાથે કાણુ આવનાર છે તેને પાકો વિચાર કરવા તે આત્મવિચારણા છે. આત્મા એક જ તમારી સાથે આવનાર છે. કર્મના કરનાર આત્મા, તેને ભાગવનાર પણ આત્મા અને એ આત્મા, તે જ તમે પેાતે છે. તમને ગતિમાં મૂકનાર, તમને સ્થિતિમાં રાખનાર આત્મા છે. તેટલા માટે આપણી જાતને (પ્રથમ પુરુષ એકવચનને) અનેક દૃષ્ટિબિંદુથી ઓળખવાની જરૂર છે. ઘણી નવાઇની વાત છે, કે તમે પાતે કોણ છે, તે જાણતા જ નથી, અથવા તમારા ખ્યાલ ઉપરચોટિયા છે. તમારી જાતને આળખા અને અત્યારે જે વિસ'વાદમાં તમે પડી ગયા છે, તેમાંથી ઊગરી જાએ. આખા સ્તવનમાં તમારી જાતને ઘણી ઘણી રીતે એળખાવી છે, એ સમજી આવા વિચાર જે કરી ગયા છે તેને પગલે ચાલા, એટલા માટે આ બારમું વાસુપૂજ્ય સ્વામીનું સ્તવન છે. આ સ્તવનની વિચારણા તમને ઘણી મદદગાર થઈ પડશે.
સ્તવન
(રાગ : ગાડી તથા પરજી; તુંગી ગિરિશિખર સાહે—એ દેશી.) વાસુપૂજ્ય જિન ત્રિભુવનસ્વામી ધનનામી પરનામી રે; નિરાકાર સાકાર સચેતન, કર્મ કરમ ફળ કામી રે. વાસુપૂજ્ય ૧
પાઠાંતર... પરનામી ' એ સ્થાને ‘ પરિણમી ’ પાઠ પ્રતમાં છે, પણ એ આગળ જોતાં પુનરાવત" થાય છે, તેથી પરનામી પાઠ પસંદ કર્યાં છે. ‘ સચેતન' સ્થાને પ્રતમાં · ચેતના' પાડે છે; અથ' ક્રૂરતા નથી, પણ વિચારણીય છે. નિરાકાર ' સ્થાને પ્રતમાં ‘ નીર’કાર ' પાઠ છે, પણ અસલ પાઠે સારા અથ આપે છે. કર્મ કરમ ' સ્થાને એક પ્રકાર ‘કરમ કરે' પાડે આપે છે; અથ ફરતા નથી; જુએ વિવેચન (૧)