Page Text
________________
ર૩ર]
શ્રી આનંદઘન-ચોવીશી –એમ એક ઠામે ત્રિભંગી કરતાં વિરોધ ન આવે. (૪)
વિવેચન-એ રીતે પ્રાણને અભયદાન આપવું એટલે જીવિતવ્યનું દાન આપવું તે ભગવાનમાં રહેલી કરુણ છે. કરુણનું લક્ષણ જ અભયદાન છે, અને તે પ્રભુમાં હોય છે. કેઈ પણ પ્રાણી પ્રભુ પાસે આવે ત્યારે તેને લાગે કે હું હવે અભય થયે છું. અથવા નિર્ભયતાપ્રાણી કેઈની બીક વિનાને થાય છે—એ ભગવાનમાં રહેલ કરણા છે. પ્રાણીને જીવિતનો ભય સર્વથી વધારે હોય છે, પણ પ્રભુ તે સર્વ પ્રાણાતિપાતથી વિમેલ હોવાથી તેઓ ખરેખરા કરુણાના ભંડાર છે અને તેથી તેઓ પૂજાને સ્થાનકે આવેલા છે અને તેથી તેઓમાં કરુણા સદૈવ જાગતી છે. આ રીતે તેઓ કરુણાસમુદ્ર છે. અને તે તેઓનું લાક્ષણિક ઉપનામ સર્વ પ્રકારે ગ્ય છે. અને ભગવાનમાં તીણતા ગુણમાં અને ભાવમાં છે. પિતાના સ્વરૂપને બોધ થતાં તેઓ પુદુગળ તરફ અરાગી થાય છે. પુગળના સંબંધથી ક્યારે છૂટું એ વિચાર તેમનામાં અણીદારતીણ હોય છે. પુગળને સંગ દૂર કરવા માટે તેઓ તેના દુશ્મન તરીકે કામ કરે છે. તેઓને વિચારમાં પણ એ જ આવે છે કે આ બધી પીડા પગલિક જ છે અને એ પુદુગળને મેટું સ્થાન આપવાથી જ થયેલી છે. હવે પુગળને સંબંધ કેમ એ છે કરે તેને જ તેઓ રાતદિવસ વિચાર કરે છે. એટલે ખરી રીતે તેઓ પુગળના દુશ્મન જ છે. આ પુગળના ભાવની વિચારણે જ તેઓને પુગળના પાકટ શત્રુ બનાવે છે. પ્રભુ વારંવાર આ પગલિક ભાવને અને તે તજવા ગ્ય છે એ વિચાર કર્યા જ કરે છે. એને લઈને એનામાં તીક્ષ્ણતા જામી ગયેલી હોય છે. આવી રીતે એક (જીવ)ના તરફ કરુણા અને બીજા (પુગળ) તરફ તીણતા પ્રભુમાં એક જ વખતે રહેલી હોય છે. બન્નેનાં પાત્રો જુદાં હોવાથી એ જુદા જ છે, પણ વિરોધને આભાસ કરાવે છે. આ રીતે પ્રભુમાંપુગળ તરફની દુશમનાઈ ભાવમાં છે. અને કોઈ પ્રકારની પ્રેરણાને અભાવે પ્રભુમાં એક પ્રકારની ઉદાસીનતા હોય છે. પ્રાણી કમને વશ છે, ખાટકી હોય ને એને મારે તે તેને ભારે પડશે, સ્ત્રીઓ કે પુરુષે નિંદા કરે, તેના ભારે કમપણાથી પ્રભુ ઉદાસીન થઈ જાય, તેના તરફ બેદરકાર થઈ જાય, એ ઉદાસીનતા છે. ઉદાસીનતા કુદરતી છે અને પ્રેરણા વિના થાય છે. આપણને અમુક વેપાર કે નોકરી કરાવે તે સર્વ આ પ્રેરણા ઉપર આધાર રાખે છે અને દુનિયાના ઘણાખરા ભાવેને પ્રેરણા ઉપર આધાર છે. પ્રભુ તે આ દુનિયાનું સર્વ સ્વરૂપ જાણે છે એટલે એમનામાં પ્રેરક તત્વ જ હોતું નથી. અને આ પદાર્થ પિતાને ગમે છે, પેલે પદાર્થ ગમતું નથી એવા પ્રકારની પ્રેરણું પ્રભુમાં હોતી નથી. પ્રેરણા એ ક્રિયાનું આગામી સ્વરૂપ છે. તેથી પ્રભુમાં કરુણા અને તીણતા સાથે જ બેદરકારીરૂપ ઉદાસીનતા હોય છે. આ ત્રણે એક સ્થાને એકીવખતે પ્રભુમાં જ મળી આવે છે.
આ પ્રમાણે એ ત્રણે વસ્તુ એક ઠામે એકીવખતે હોય તેમાં જે આશ્ચર્ય થયું હતું તે વિરોધ માત્ર દેખાવમાં જ હતે. આવી રીતે દેખીતે વિરોધ શમી જાય છે, નહિવત થઈ જાય છે અને બધી વાત સ્પષ્ટ થઈ જાય છે, પ્રેરણા કરીને જ્યારે કામ થાય ત્યારે એક જાતની
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |