Page Text
________________
૧૦: શ્રી શીતળનાથ જિન સ્તવને
(૨૨૭ અર્થશીતળનાથ નામના તીર્થકરની સરસ ત્રિભંગીઓ તેમ જ અનેક ભંગીઓ મનને આકર્ષણ કરે છે. કરુણા, કમળતા અને સાથે તીકણુતા સાથે ઉદાસીનતાએ ત્રિભંગી શેભે છે. (૧)
ટબો-જ્ઞાનવિમળસૂરિને ટબ નીચે પ્રમાણે છે (ફેરફાર સાથે) -: હે શ્રી શીતળ જિન! સામાન્ય કેવળીના રવામી ! તમારી ત્રિભંગી-ત્રિપદી તે લલિત છે. સુખાધે પામીએ. વિવિધ -અનેક પ્રકારે ભંગી-રચનાએ કરી ભલી પ્રાણીનાં મન મોહે છે, મન હરે છે. કરુણા તે કમળતા-અહિંસકભાવ, ૧. તીક્ષણતા તે ક્રૂરતા ૨. ઉદાસીનતા તે બન્ને સર્વ અને ધર્મ શેભીએ. (૧)
- વિવેચન–હવે આપણે આપણું આદશને બરાબર ઓળખવા પ્રયત્ન કરીએ. એમાં ભારે નવાઈની વાત એ છે કે તેઓમાં ઉઘાડી રીતે વિચિત્ર દેખાય, પણ વિચાર કરતાં ઘડ બેસી જાય એવી અનેક ત્રિભંગીઓ દેખાઈ આવે છે. ઉઘાડી રીતે આ વિધ દેખાય તેવી વાત છે, પણ તે અભાસ માત્ર જ છે અને વધુ વિચાર કરતાં તે સમજાઈ જશે. આ ત્રિભંગી એક સ્થાને એકીવખતે શ્રી તીર્થંકરમાં-જિનેશ્વરમાં રહેલ છે, તે ભારે નવાઈની વાત છે, પણ તે એકીસાથે લભ્ય થઈ શકે છે, તે હકીકત છે. આપણે પ્રથમ તે એક એવી સુંદર ત્રિભંગીને વિચાર કરીએ અને એવી એકબીજાની વિરુદ્ધ જાય તેવી દેખાતી હોય તે ખરેખર ભગવાનમાં લભ્ય છે એમ જાણી એ પ્રભુને આપણે પિતાના આદર્શ સ્થાને સ્થાપીએ. એ ત્રિભંગીઓ બહુ સુંદર છે, આકર્ષક છે અને મનને પ્રભુ તરફ આકર્ષણ કરે તેવી છે. પ્રથમ ત્રિભંગી તે ૧. કરુણા, ૨. તીક્ષ્ણતા અને ૩. ઉદાસીનતા છે. આનું સ્વરૂપ તમે જાણશો ત્યારે ઉઘાડી રીતે તમને આશ્ચર્ય લાગશે કે એકબીજાની વિરુદ્ધ જાય તેવી આવી ત્રણ વાત એક સ્થાને કેવી રીતે હોઈ શકે? અહીં ગુરુગમને અને ભગવાનના ચરિત્રને વિગતવાર જાણવાની જરૂર છે. તમે જરા ધીરજ રાખી સમજવા પ્રયત્ન કરે. આ પ્રથમ ત્રિભંગી તમને વિચિત્ર લાગશે, પણ સ્તવનકર્તા શ્રીમદ્ આનંદઘનજીએ જ તેને ખુલાસો કર્યો છે તેથી તમારા જાણવામાં આવશે કે, એ ત્રિભંગી પ્રભુમાં એકીસાથે હેવી શક્ય છે. કરુણા સાથે તીણતા હોવી અને સાથે ઉદાસીનતા હોવી, તે તમને પ્રથમ નજરે વિચિત્ર અને અણઘટતી વાત લાગશે, પણ એ તુરત “તીક્ષા' એવો પાઠ છે “સેહે રે’ સ્થાને “સેહિ રે' એ પાઠ છે; અર્થ ફરતે નથી, પ્રતમાં ૧ અને ૨ ઉપર પ્રમાણે લખેલ છે. એક પ્રતમાં ઉદાસીનતા આગળ ૩-તગડે છે. વિવિધ ” સ્થાને એક પ્રતમાં “વીવીધ’ પાઠ છે. (૧) | શબ્દાર્થ–શીતલ = દશમાં તીર્થપતિ શ્રી શીતળનાથ મહારાજની. લલિત = સુંદર, મજાની, સરસ. ત્રિભંગી = જેના ત્રણ ભંગ-ભાંગા થાય છે તે. વિવિધ = પૃથક પૃથફ. ભંગી = ભાંગાગે, વિભાગે, મન = ચિત્તને, મનને. મોહે રે = આકર્ષણ કરે છે, પ્રેમમાં નાખે છે. કરણી = દયા, સહાનુભૂતિ. કમળતા = તે જ કરૂણા, તે જ કમળતા = અહિંસારૂપ કોમળતાં. તીક્ષણતા = ખડબચડાપણું, આકરાશ. ઉદાસીનતા = નિલેપભાવ, અંદર જઈને ઈરાદાપૂર્વક લેપાઈ જવું તે. સેહે રે – સારી લાગે છે. (૧)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |