Page Text
________________
[૧ર
શ્રી આનંદઘન-વીશી આટલું લંબાણ ટાંચણ કરવાનું કારણ બહિરાત્મા અને અંતરાત્માને ઓળખાણ આપે તેવું વિવેચન અન્યત્ર (વિવેચકને અપ્રાપ્ત હોવાથી મેં કર્યું છે. ત્યાં પ્રસંગ તે અન્ય છે પણ આપણે આ આત્મસ્વરૂપ સમજવા માટે બહુ કામને છે એમ ધારી આ ટાંચણ ગ્ય આત્માના ઉપયોગ અને સમજણું સારું કર્યું છે તે યોગ્ય લાગે તેણે સમજવા પ્રયત્ન કરે. જે દેહ, ઈન્દ્રિય, ધન, સંપત્તિ વગેરેને બાહ્ય વસ્તુમાં આત્મબુદ્ધિ કરે તે બહિરાત્મા હોય છે. જે અંતરંગ વિશુદ્ધ દર્શન કરે અને જ્ઞાનમયી ચેતનામાં આત્મબુદ્ધિ કરે અને ચેતનામાં વિકાર થાય છે તે કર્મજનિત છે તે અંતરાત્મા છે. આ જીવનમાં જે સર્વ કર્મોને ક્ષય કરી કૈવલ્ય પ્રાપ્ત કરે છે તે પરમાત્મા છે. તે પરમાત્માને આપણે આવતી ગાથામાં ઓળખવા પ્રયત્ન કરશું. મોક્ષમાં ગયેલા આત્મા માટે આ વાત નથી, પણ દેહધારી મનુષ્યના આત્માના આ રીતે ત્રણ પ્રકાર પડે છે.
આ ગાથામાં આપણે બહિરાત્મા અને અંતરાત્માના સંબંધમાં વિચાર કર્યો અને પ્રસંગે પરમાત્માને પણ વિચાર્યા. આ આત્માના ત્રણ પ્રકારે તનધારી (શરીર)ને લાગે છે, તે યાદ રાખવું. હવે આપણે પરમાત્માની પિછાન કરીએ. (૩) જ્ઞાનાનંદે પુરણ પાવને, વરજિત સકલ ઉપાધિ, સુગ્યાની; અતીન્દ્રિય ગુણગણમણિઆગ, ઈમ પરમાતમાં સાધ, સુગ્યાની. સુમતિ- ૪
અર્થ-જ્ઞાનના આનંદમાં, તેનાથી પરિપૂર્ણતાને પામેલ અને જાતે પવિત્ર હોય અને સર્વ પ્રકારની ઉપાધિ (દુઃખ) વગરને હોય તે પ્રાણી ઈન્દ્રિયથી ન માલૂમ પડે તેવો છે અને અનેક ગુણના સમુદાયરૂપ રત્નની ખાણરૂપ થઈ જાય છે–આ રીતે પરમાત્માના ત્રીજા પ્રકારને તું સમજ. (૪)
ટ –જ્ઞાનઆનંદ પૂર્ણ પવિત્ર પરમ આનંદમય સકળ કર્મ ઉપાધિ વતિ અતી પ્રિય સુખ-મોક્ષસુખનો સાધક છે તે પરમાત્મા. ભાવપ્રતિજ્ઞા દર્શનાદિ અતીન્દ્રિય ગુણ, તેના ગણ– સમુદાયરૂપ મણિરત્નને આગર છે એ પરમાત્મા–સિદ્ધ રૂપ તે સાધીએ. એવા ત્રણ આતમાં જાણીને શું કરવું ? (૪)
વિવેચન-જ્ઞાનાનંદથી સંપૂર્ણ, પવિત્ર અને સાંસારિક કઈ પ્રકારની ઉપાધિ રહિત તેમ જ અતીન્દ્રિય ગુણની ખાણ એ આત્માને ત્રીજો પ્રકાર છે. આવી રીતે પરમાત્માની સાધના કરવી. આ પરમાત્માને કઈ પણ પ્રકારની સાંસરિક ઉપાધિ હોતી નથી. એને કર્મની પણ
પાઠાંતર–પ્રતમાં “પાવને” ને બદલે “પાવત’ એણુ પાઠ છે. અતીદિય સ્થાને આલિંકિય શબ્દ છે, તેમાં હ્રસ્વઈ દીર્વાઈન ફેર છે. પુરણને બદલે પૂરણ શબ્દ છે તે માત્ર હસ્વઉ કે દીધfઊન ફેર છે. પણ તે સંસ્કૃતના નિયમને અનુસરત ફેરફાર છે. “સાધ' સ્થાને પ્રતમાં “સાધઈ” પાઠ છે. (૪)
શબ્દાર્થ–જ્ઞાનાનંદે= જ્ઞાનના આનંદથી. પુરણ = સંપૂણ. તદ્દન. પાવને = પવિત્ર-purifiedલે. વરજિત = જે સર્વ ઉપાધિ તજી દીધેલ છે તે. ઉપાધિ = માનસિક દુઃખ. (૪)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |