Page Text
________________
૫: શ્રી સુમતિનાથ જિન સ્તવન
[૧૬૧ ત્યાગ કરે, એટલે એ બન્ને સંબંધમાં પણ કઈ પ્રકારનું અભિમાન ધારણ ન કરે. જેમ આંધળા મનુષ્યની કાંધ પર પાંગળે માણસ ચઢીને ચાલે છે, પણ એને ભેદ ન જાણનાર માણસ એ પાંગળાની આંખેને આંધળા મનુષ્યની એ પાંગળાને આખો ગણે છે એ પ્રમાણે આત્મા અને શરીરને સંબંધ છે. પણ જે એને ભેદ નહિ જાણવાવાળો અજ્ઞાની આત્મા જે દેખાય છે તેને અંગનું દૃશ્ય જાણે છે. પણ આંધળા અને પાંગળાને ભેદ જાણનાર પુરુષ પાંગળાની આંખેને આંધળાની આંખ છે તેમ નથી જાણતું, એ રીતે આત્મા અને શરીરને ભેદ જાણનાર પુરૂષ આત્માને દશ્ય હોય તેને દેહના દશ્ય તરીકે જાણે નહિ, કારણ કે આત્મા ચૈતન્ય જ્ઞાનવાન છે, પણ દેહ વગર ચાલી શક્યું નથી, તેથી તે પાંગળાની માફક એ ભેદને એ જાણતે નથી. દેહ અચેતન (જડ) છે એટલે આ આત્મા અંધ સમાન છે. આ ભેદને જે જાણે તે દેહમાં કાંઈ નથી એમ જાણીને આત્મામાં જ આત્મા છે એમ જાણે છે. અજ્ઞાની કેઈને ગાંડે (ઉન્મત્ત) થયેલે જાણે છે અને તે આત્મા છે એવા વિભ્રમમાં પડી જાય છે એટલે અજ્ઞાની પિતાના આત્માને ભૂલી જાય છે, અને એ ચૈતન્યવંત થાય ત્યારે પિતાની જાતને ઓળખે છે, પણ જે તત્વદશી હોય છે તે સર્વ અવસ્થામાં વિશ્વમમાં ન જ પડી જાય અને સર્વ અવસ્થામાં આત્માને ઓળખું અને કદી ભૂલે નહિ. જે પ્રાણીની શરીર પરત્વે આત્મબુદ્ધિ હોય છે એ મિથ્યાદષ્ટિ કદાચ જાગતું હોય કે ભણતે હોય તે પણ તે કર્મથી છૂટતે નથી, પણ જેને આત્મા આત્મા સંબંધી નિશ્ચિત થઈ ગયેલ હોય છે તે સૂઈ જાય કે ઉન્મત્ત બની જાય તે પણ કર્મબંધથી છૂટી જાય છે. જેવી રીતે બની દવાને પ્રાપ્ત કરીને દીવો પિતે જ થઈ જાય છે તે પ્રકારે આ આત્મા સિદ્ધવરૂપ અનુભવ કરીને સિદ્ધપણું પ્રાપ્ત કરી લે છે, આત્મા આત્માને આરાધીને પરમાત્માપણાને પામે છે. જેમ ઝાડ પિતાને પિતાથી જ ઘસીને અગ્નિમય થઈ જાય છે તે રીતે તે પરમાત્મા થઈ જાય છે. આ આત્મા ઉપર જણાવેલ પ્રકારના વચનને અગોચર પરમેષિપદને ધ્યાવીને એ પદને પ્રાપ્ત કરે છે અને પછી કદી પાછા આવતા નથી. જે આત્માનું વિજ્ઞાન માત્ર સમ્યગ્ન પ્રકારે ચાહે છે તેણે જાણવું જોઈએ કે જ્ઞાનીને પરમ પદ (મોક્ષ) વિના પ્રયત્ન જ થઈ ગયું છે. જેમ સ્વમમાં પોતાની જાત ખલાસ થઈ ગઈ, નાશ પામી ગઈ એવું દેખાવા માત્રથી આત્મા નષ્ટ થતું નથી, એમ જ જાગતાં હદયને પણ વિનાશ નથી. પણ બને જગાએ જગતના વિનાશને ભ્રમ વિશેષતા વગરને થાય છે. તે આત્માને આત્મામાં પિતાથી જ જાણ કે પિતે અતિન્દ્રિય છે અને પોતે ઇન્દ્રિયને ગોચર નથી. શરીરમાં આ શરીર જ આત્મા છે એ પ્રકારને અભ્યાસ કરનાર અથવા જાણનાર તેણે શાસ્ત્રને અભ્યાસ કર્યો હોય તે પણું એ કર્મથી છૂટ નથી, શાસ્ત્રશૂન્ય છે. અને જે આત્મામાં આત્માને જાણે અને માને છે તે કર્મથી છૂટી મુક્ત થઈ જાય છે. જે જ્ઞાનને સુખે સુખે અભ્યાસ કર્યો હોય છે તેવું જ્ઞાન દુઃખ આવે ત્યારે સર્વ મૂકે છે, તેથી યેગી દુખને અંગીકાર કરે છે અને તત્વને અનુભવ કરે છે.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |