________________
૪: શ્રી અભિનદન જિન સ્તવન
( ૧૪i
મહારાજ શુદ્ધ સ્વરૂપ આત્માનું દર્શન પામે. (એવું દર્શન તે કયા આત્માને સુગમ થાયે તે વાસ્તે પાંચમું તવન કહે છે.)
વિવેચન—આવી રીતે અમૃતપાન જેવા દર્શનની પ્રાપ્તિ માટે અંતરની જિજ્ઞાસા ઉત્પન્ન કરી, અને જાણે દનપ્રાપ્તિ એ જીવનનું કાજ ’–કામ હોય તેમ જણાવ્યું અને એની પ્રાપ્તિ આડે કેટલી અડચણા છે તે વાતની રજૂઆત કરી અને એ પ્રાપ્તિને અંગે સ્થૂળ વ્યાવહારિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક સગવડો થાય તે કામ થવાની શરૂઆત થાય એમ મનમાં ધારણા કરી, એ પરમપ્રભુ પરમાત્મા પાસે મનછૂટી વાત અને છેવટની પ્રાર્થના એની પ્રાપ્તિ માટે કરે છે: મારા પ્રભુ ! અત્યારે તે હું ચક્કરે ચઢી ગયા છું. અહીં જરા ઠરીઠામ થાઉં, ત્યાં જમદેવ મને ખીજે ધકેલી દે છે, ચારે ગતિમાં રખડાવે છે અને મને જન્મ-મરણના ત્રાસ થયા કરે છે. એમ રખડપાટીમાં હુ' તે હેરાન હેરાન થઇ ગયા છું. જો આપના દનની પ્રાપ્તિનું મારું કામ થાય તે અત્યારે મને થતેા જન્મ-મરણના ત્રાસ ન આવે—ન થાય. આ તેા દનની પ્રાપ્તિના અભાવે મારે કૂટો થઈ રહ્યો છે અને હું જાણે કોઇ વેચવા-લેવાની વસ્તુ હાઉ તેમ મારી ફેકાફે'ક થઇ રહી છે.
4 તરસ *અહીં તરસના અથ ત્રાસ કર્યાં. જન્મ-મરણના ત્રાસ તે આપણા દરરોજના વિષય થઇ ગયા છે. સંસારમાં આવવું અને પાછો પડદો પડે એટલે ખીજે ચાલ્યા જવું, ત્યાં ગયા એટલે અહીં કરેલી સ` જમાવટ ખેદાનમેદાન થઈ જાય અને ત્યાં નવે નામે બીજી સૃષ્ટિ માંડવી અને એ રીતે ઠામ ઠામ કુટાવું, એના ત્રાસને કાંઈ પાર નથી. પ્રભુને કહે છે કે આપના દનની પ્રાપ્તિ થાય તે આ જન્મ-મરણના ત્રાસ થતા અટકી જાય અને મને ઠરીઠામ બેસવાના દહાડા મળે. તરસના ખીજો અથ, કાશ પ્રમાણે, કૃપા, દયા, રહુમ થાય છે. આ ભાવ અત્ર લાગતો નથી. એક ‘તરસના ’ શબ્દ હિંદી શમાં છે, તેના અથ - કોઈ વસ્તુ મેળવવા માટે વ્યાકુળ અથવા ઉત્કંઠિત હાવું' એમ કર્યો છે. મને આ ઃ તરસના શબ્દ અહીં તરસ ન 'ને અંગે વિચારવા યાગ્ય લાગે છે. જો આપના દનની પ્રાપ્તિનું કામ સિદ્ધ થઈ જાય તે મરણુ જીવનની તીવ્ર ઉત્ક’ઠા આવે, તે પર વિચારણા થાય અને આ બધી શી બાજી મડાઈ રડી છે તેને ખ્યાલ આવે, તેની ક્ષણિકતા અને ક્ષુલ્લકતા વ્યક્ત થાય. કોઈ પણ રીતે ‘તરસ ’શબ્દને ‘ તરસીએ' શબ્દની સાથે લાવવે! જોઈએ; તે જ ખો અથ જામે, એમ મને એસે છે. ઉપર પ્રથમ અથ કરી તેના અથ ત્રાસ કર્યો છે; તેમ કરવામાં તરસવાની અંદર રહેલી તૃષાના આખા ભાવ માર્યો જાય છે આ રીતે અથ બેસાડવાના અને તરસના સમાનાધિકરણમાં આ ‘તરસ ન’ના લાવવાના પ્રયાસ કરવા જેવે છે. આપનું દર્શન પ્રાપ્ત થાય તે જીવવામરવાના ત્રાસ ન આવે, એ અને હાલ તે કાયમ રાખ્યું છે, પણ વાંચનારે ‘તરસન’ને એક શબ્દ ગણી અર્થ કરવા યેાગ્ય છે, એટલા સૂચવત સાથે એ વાત અનિર્ણીત પરિસ્થિતિમાં છેડી દેવામાં આવે છે. સૂચવન ખાસ વિચારણીય છે, કારણ કે તૃષા અને ત્રાસના મેળ ખરાબર જામત નથી અને તરસનમાં તૃષાના ભાવ લાવી શકાય તેવી શકયતા છે. અથ કરવામાં પ્રક્રમભ’ગ