________________
૭૮ | ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
જ્ઞાની, સાચો પંડિત, સ્થિરબ્રહ્મરૂપ સમદર્શી હોય છે. (અ.સા.૧૫.૪૨), ગીતાના જીવનમુક્ત સાથે તે તુલનીય છે.
યશોવિજયજી કહે છે કે મહાવીરે પ્રબોધ્યા મુજબ આચારાંગસુત્તના લોકસાર અધ્યયનમાંનો જ્ઞાનયોગ એ સર્વોત્તમ અધ્યાત્મમાર્ગ છે –
श्रेष्ठो हि ज्ञानयोगोऽयमध्यात्मन्येव यजगौ ।
વન્દપ્રમોક્ષ પીવાન તોરે સુનિશ્ચિતમ્ || (અ.સા.૧૫.પ૬). યશોવિજયજીના મતે “ઉપયોગની જૈન વિભાવનાનો સાર આ જ્ઞાનયોંગમાં સમાયો છે, કારણકે એના મતિ, શ્રુત, અવધિ, મન:પર્યાય અને કેવળ – એ જ્ઞાનપ્રકારો દ્વારા તે અજ્ઞાનને દૂર કરે છે. આ જ્ઞાનયોગની સર્વોત્તમતાના સમર્થનમાં યશોવિજયજીએ ભગવદ્ગીતાનો તપસ્વિયોગવિશે યોજી એ શ્લોક (ભ.ગી. ૬૪૬) યંક્યો છે.
જ્ઞાનયોગમાં પરમ આત્માની ભક્તિ દ્વારા સ્વાત્મા સાથે એકાત્મતા સાધીને શુદ્ધ આત્માની સર્વોચ્ચ અવસ્થાએ પહોંચવાની પણ જરૂર યશોવિજયજીએ પ્રબોધી છે :
समापत्तिरिह व्यक्तमात्मनः परमात्मनि ।
અમેતોપાસનારૂપસ્તતઃ શ્રેષ્ઠતો વ્યયમ્ || * (અ.સા.૧૫.૫૯). - આ માટે યશોવિજયજીએ ભગવાનની અતિ તીર્થંકર ભગવાનની, ઉપાસનાની શ્રેષ્ઠ ઉપાસના તરીકે ભલામણ કરી છે, કેમકે એનાથી મોટામાં મોટાં પાપો પણ નાશ પામે છેઃ
उपासना भागवती सर्वेभ्योऽपि गरीयसी ।
મહીપાસિયેશ્વરી તથા વોવાં પરિરિ | (અ.સા.૧૫.૬૦)
અને એના સમર્થનમાં તેમણે ભગવદ્ગીતાનો ચોળીનામપિ સર્વેષાં તેનાત્તરાભના શ્રદ્ધાવાનું મનાતે યો માં તમે યુવાતરો મતઃ II (ભ.ગી.૬.૪૭) એ શ્લોક ચિંક્યો છે.
મહોપાધ્યાયજીના મતે જે લોકો આ યોગની આંટીઘૂંટીઓ ન જાણતા હોય તેમને પણ એના લાભો પ્રાપ્ત થાય છે, જો તે પોતાના હઠાગ્રહ કે અભિમાનનો ત્યાગ કરીને તીર્થકર ભગવાનને ભજે તો. તીર્થકર એ જ વિશ્વમાં પરમાત્મા છે અને બધા જ્ઞાનીઓ તેમના શરણે જઈને એ જ પદને પામે છે. (.સા.૧૫.૬૩). કેટલાંક દર્શનોનાં અનુયાયીઓને તીર્થકરોની આ વિશેષતાનું જ્ઞાન નથી તેથી જ તેઓ તેમને શરણે આવતા નથી. પણ તેથી તેઓ સર્વજ્ઞના અંગભૂત મટી જતા નથી. તેઓ થોડાક દૂર છે કે જરા નજીક છે એટલામાત્રથી જ તેઓ તીર્થકરોના સેવકો મટી જતા નથી. પરંતુ સર્વજ્ઞ અહંતોની ઉપાસના બધા જ લોકો કરે તે જ ઉચિત છે. અહંતોની
