Page Text
________________
ઉપાધ્યાય યશોવિજયનું જીવનવૃત્ત સંશોધનાત્મક અભ્યાસ D ૨૧
યશોવિજયજી કેવા શ્રદ્ધેય વિદ્વાન હતા તે આ પરથી પ્રતીત થાય છે.
સત્યવિજયગણિ પંન્યાસ : એ વિજયસિંહસૂરિના શિષ્ય હતા. એમનો જીવનકાળ સં.૧૬૮૦થી ૧૭પ૬ છે. ક્રિયોદ્વારક' તરીકે ઓળખાતા આ મુનિવરે આચાર્યપદનો અસ્વીકાર કરી એકાકીપણે છઠ્ઠછઠ્ઠના તાપૂર્વક આખા મેવાડમાં અને મારવાડમાં ફરી લોકોમાં ધર્મશ્રદ્ધા પ્રબળ બનાવવાનું સ્વીકાર્યું હતું. આમ છતાં, વિજયસિંહસૂરિએ એમને પોતાની ગાદીના વારસ ગયા હતા અને પોતાના મુનિસમુદાયને એમની આજ્ઞામાં મૂક્યો હતો. સત્યવિજયજીએ વિજયપ્રભસૂરિને સૂરિપદ પર સ્થાપ્યા હતા. વિજયપ્રભસૂરિએ શરૂ કરેલી યતિપરંપરાથી સંવેગી સાધુઓ જુદા તરી આવે તે માટે સત્યવિજયજીએ પીળાં વસ્ત્ર પહેરવાનું શરૂ કર્યું અને પીળાં વસ્ત્રની પરંપરા ત્યારથી શરૂ થઈ એમ મનાય છે. શિથિલાચારને દૂર કરવા એમણે જે ક્રિયોદ્ધાર કર્યો એમાં યશોવિજયજીની સહાય હતી એમ નોંધાયું છે. સત્યવિજયજી આનંદઘન સાથે રહ્યા હતા એવી પણ એક કથા છે. તપગચ્છના આ તપસ્વી સાધુના નિવણપ્રસંગનો રાસ ખરતરગચ્છના જિનહર્ષે રચ્યો છે એ એમના વ્યાપક પ્રભાવની નિશાની છે. (જુઓ જેસાઈતિહાસ, જૈન ઐતિહાસિક રાસમાળા ભા.૧, રાસસાર, પૃ.૩૭–૪૪) સાધુઓ માટેના વ્યવહારમયદિાના બોલમાં યશોવિજયજી સાથે સત્યવિજયગણિની સહી છે એ આ કે નયવિજયશિ. સત્યવિજયગણિ હોઈ શકે. - વૃદ્ધિવિજયગણિ એ નયવિજયશિ. સત્યવિજયગણિના શિષ્ય હતા. એ રીતે યશોવિજયજી એમના કાકાગુર થાય. એમણે સં.૧૭૩૩માં ‘ઉપદેશમાલા બાલા.” યશોવિજય વાચકના સત્રસાદથી કર્યો હતો એમ એમણે પોતે નોંધ્યું છે. એટલેકે | ઉપદેશમાલા બાલા.માં એમને યશોવિજયજીનાં પ્રેરણા, માર્ગદર્શન ને મદદ મળ્યાં છે. (જેકવિઓ. ૪.૨૫૧–પર. ત્યાં આ વૃદ્ધિવિજયને રત્નવિજય અને સત્યવિજયશિ. વૃદ્ધિવિજય ગણ્યા છે તે ભૂલ છે. આ વૃદ્ધિવિજયની બીજી કૃતિ ચોવીસી'માં નયવિજયગણિશિ. સત્યવિજયગણિશિ. વૃદ્ધિવિજયગણિ એ પરંપરા સ્પષ્ટ છે.) ક્રિયોદ્ધારક સત્યવિજયગણિના શિષ્ય વૃદ્ધિવિજય આમનાથી જુદા છે અને એ ખરેખર સત્યવિજયશિ. કપૂરવિજયના શિષ્ય છે (જુઓ જૈનૂકવિઓ. ૩૨૫૯, ૫.૩૬, ૨૭૬–૭૭, ૬.૪૫ તથા જૈન ઐતિહાસિક ગૂર્જર કાવ્યસંચય, રસસાર, પૃ.૬-૯)
ઋદ્ધિવિમલગણિ : આનંદવિમલસૂરિની પરંપરાના વિબુધવિમલસૂરિના એ મગુરુ હતા. એમની પોતાની ગુરુપરંપરા જાણવા મળતી નથી. વિબુધવિમલસૂરિએ સમ્યકત્વપરીક્ષાના બાલાવબોધ (સં.૧૮૧૩)માં એમને વિશે લખ્યું છે કે એ “ મહાતપસ્વી સંવેગી હતા. સં.૧૭૧૦માં એમણે ગોલા ગામમાં ક્રિયાઉદ્ધાર કર્યો ત્યારે યશોવિજયજી કાશીથી ત્યાં આવ્યા હતા. ક્રિયાઉદ્ધારમાં ઋદ્ધિવિમલગણિને એમની સહાય મળતી રહી હતી. (જૈન ઐતિહાસિક ગૂર્જર કાવ્યસંચય, રાસસાર,
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |