Page Text
________________
ઉપાધ્યાય યશોવિજયનું જીવનવૃત્ત ઃ સંશોધનાત્મક અભ્યાસ D ૧૯
પાંચ બોલ છે. આ શાસનપત્ર એમ બતાવે કે ત્યારે યશોવિજયજી સંપ્રદાયમાં પ્રતિષ્ઠિત થઈ ચૂક્યા છે. આનંદઘન સાથેનો સંપર્ક
આનંદઘનજીનું મૂળ નામ લાભાનંદ. એ રાજસ્થાનના હોય એમ જણાય છે, પણ મસ્ત અવધૂત તરીકે વિચરતા રહેલા આ જૈન સાધુ વિશે બીજી કોઈ માહિતી મળતી નથી. એ સં.૧૬૫૦થી ૧૭૧૦ સુધી અવશ્ય વિદ્યમાન હશે એવું અનુમાન થઈ શકે છે (મો.દ.દેશાઈ, ‘અધ્યાત્મી શ્રી આનંદઘન અને શ્રી યશોવિજય). બાવીસ તીર્થંકરો વિશેનાં એમનાં સ્તવન (છેલ્લા બે તીર્થંકર વિશેનાં સ્તવન પ્રાપ્ય નથી) તત્ત્વબોધાત્મક છે ને પદોમાં કબીર વગેરે મધ્યકાલીન સંતોમાં સાંપ્રદાયિકતાથી ઉપર જતો જે અનુભવનિષ્ઠ અધ્યાત્મવિચાર પ્રગટ થયેલો એનું અનુસંધાન છે.
યશોવિજયજી આનંદઘનને ક્યાં અને ક્યારે મળ્યા એ વિશે કોઈ માહિતી મળતી નથી. કાશી જતાં કે આવતાં મળ્યા હશે એવું દેશાઈએ અનુમાન કર્યું છે તે એ વધારે શક્ય છે એ કારણે, પણ એ બન્ને મળ્યા છે ચોક્કસ. યશોવિજયે “આનંદઘન અષ્ટપદી' રચી છે તેમાં એનો સ્પષ્ટ નિર્દેશ છે –
* જશવિજય કહે સુનો હો આનંદઘન, હમ તુમ મિલે હજૂર. * એ રી આજ આનંદ ભયો, મેરે તેરો મુખ નીરખ નીરખ.
* આનંદઘનકે સંગ સુજલ હી મિલે જબ, તબ આનંદ સમ ભયો સુજસ. - આ પદોમાં યશોવિજય જેમ આનંદઘનને સંબોધે છે તેમ આનંદઘનના એક પદમાં પણ યશોવિજયને સંબોધન મળે છે – આનંદઘન કહે, જસા, સુનો બાતાં.' | ‘અષ્ટપદીમાં યશોવિજયજીની આનંદઘન સાથેની એવી ગાઢ આત્મીયતા વ્યક્ત થઈ છે કે બન્ને વચ્ચે એક વખતના મેળાપથી વિશેષ સંસર્ગ-સંપર્ક હશે એમ લાગે. જોકે એવું ખરેખર હશે કે કેમ અને એ કેવી રીતે શક્ય બન્યું હશે તે કહી શકાય તેમ નથી. આનંદઘનનાં પદો-સ્તવનોના નિરંતર અભ્યાસનું આ પરિણામ હશે ?
લોકનિંદાના પ્રસંગોમાં યશોવિજયે આનંદઘનનો પક્ષ કર્યો છે – “કોઉ આનંદઘન છિદ્રહી પેખત, જસરાય સંગ ચડી આયા.” કોઈ સ્થૂળ ઘટનાનો આમાં નિર્દેશ જોવાની અનિવાર્યતા નથી, યશોવિજય આનંદઘનને પડખે રહ્યા, એમનો બચાવ કરતા રહ્યા. એટલું જ અભિપ્રેત હોઈ શકે.
આનંદઘને પણ યશોવિજય માટેનો પોતાનો અનુરાગ વ્યક્ત કર્યો છે સુયશરસમેઘનકે હમ મોર'.
લોકનિંદા વખતે પણ ‘આનંદઘન આનંદદરસ ઝીલત અને દેખતે હી જસ ગુણ ગાયા.” આનંદઘનની આ મસ્તીનો સ્પર્શ યશોવિજયને પણ થયો છે. આનંદઘનના સંપર્કથી એમને અધ્યાત્મસાધનાનો અદ્ભુત માર્ગ મળ્યો છે, આનંદ અને સમતાથી ભરી આત્મદશા પ્રગટી છે એ “અષ્ટપદીનું તાત્પર્ય છે. ક્રિયાકાંડ,
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |