Page Text
________________
૧૮ પ ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
માફીપત્રમાં માસ, તિથિ અને વાર કેમ નથી ?, હું આમ ન કરું તો મને અમુક પાપ લાગે એ કથન જૈનદૃષ્ટિએ સંમત છે ? માફીપત્ર યશોવિજયજીના જ હસ્તાક્ષરમાં છે ?, માફીપત્રની નકલ સૌથી પ્રાચીન કઈ છે ?, ભટ્ટારક અને સૂરીશ્વર તરીકે નિર્દેશાતી વ્યક્તિ યશોવિજયજી જેવા સાક્ષર પાસે ઉપર મુજબનું માફીપત્ર લખાવે ખરી ?, વગેરે. આ બધી શંકાઓ કેટલી વજનદાર ગણાય એ પ્રશ્ન છે. અન્ય જૈન ગચ્છો-મતોની કટુ સમીક્ષા કરવા માટે ગચ્છનાયક વિજયદાનસૂરિએ ધર્મસાગરના ગ્રંથને જલશરણ કરાવેલો અને તેમની પાસે ચતુર્વિધ સંઘ સમક્ષ માફી મંગાવવામાં આવેલી, યશોવિજયજીનું માફીપત્ર લેખિત છે એ જુદી વાત છે. યશોવિજયનું વ્યક્તિત્વ સંપ્રદાયમાં જુદું પડી આવ્યું હશે જ. એમણે મૂર્તિપ્રતિષ્ઠા જેવાં કાર્યોમાં ઝઝો રસ લીધો જણાતો નથી, કોરી બાહ્ય ક્રિયાઓની એમણે અસારતા બતાવી અને જ્ઞાનનો મહિમા કર્યો. જ્ઞાનથી આગળ વધી અનુભવનું મહત્ત્વ કરવા સુધી એ ગયા, આનંદઘન જેવા સંપ્રદાય બહાર રહેલા યોગીનો સંગ કર્યો. સંપ્રદાયમાં દેખાતાં અનિષ્ટોની ટીકા કરી – આ બધું એમને માટે વિરોધીઓ ઊભા કરનારું બન્યું હોય. એમનો તેજોદ્વેષ પણ કેટલાકે અનુભવ્યો હોય અને નિંદક દુર્જનોનો પરિતાપ એમણે વ્યક્ત કર્યો છે તે સાચો પણ હોય. એમના સાહિત્યની જોઈએ તેવી સંભાળ રાખવામાં નથી આવી એવી છાપ પણ પડે છે. વળી, સં. ૧૭૧૭માં માફીપત્ર ને સં. ૧૭૧૮માં ઉપાધ્યાયપદ એ ઘટનાઓનો તાલમેલ મળે છે. આમ છતાં, આ માફીપત્રની વાત કઢંગી તો લાગે છે. યશોવિજયજી જેવા આવું માફીપત્ર લખી આપે અને તે પણ ઉપાધ્યાયપદ માટે ? જો ખરેખર લખી આપવું પડ્યું હોય તો પરિસ્થિતિ એમને માટે ઘણી કઠિન બનેલી હોવી જોઈએ. માફીપત્રમાં મણિચંદ્રને અને તેના કહેવાથી શ્રાવકને શ્રીપૂજયજી ઉપર તથા ગચ્છના સાધુઓ ઉપર અનાસ્થા આવ્યાની વાત છે તે સંવેગી સાધુઓ માટેના વ્યવહારમયદાના ૪૨ બોલના એક લખાણમાં સહી કરનારાઓમાં યશોવિજયજીની સાથે છે તે મણિચંદ્ર 2. હોવા જોઈએ. એ બોલના લખાણમાં જયસોમગણિ, સત્યવિજયગણિ વગેરે બીજા થોડાક પણ છે. (જુઓ જૈનૂકવિઓ, ૪.૨૩૪) આ બધા સમાન વિચાર ધરાવતા, આચારશુદ્ધિના આગ્રહી સાધુઓ હશે એમ સમજાય છે.
છેવટે, માફીપત્રની પ્રમાણભૂતતા અંગે હજુ વિશેષ શોધખોળ અને વિચારણાની અપેક્ષા રહે છે. શાસનપત્ર
યશોવિજયજીનું એક શાસનપત્ર મળી આવ્યું છે, જે એમના જ હસ્તાક્ષરમાં હોય એમ જણાયું છે (જુઓ જિનવિજય, “જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય', આત્માનંદ પ્રકાશ, વર્ષ ૧૩ અં.૬). એનો આરંભ આ પ્રમાણે છે, “સંવત ૧૭૩૮ વર્ષે વૈશાખ સિત ૭ ગુરી મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયગણિભિઃ શ્રદ્ધાનજલ્પપટ્ટકો લિખતે સમસ્ત પરિણત સમવાય યોગ્યે.” આમાં સાધુઓએ પાળવાના આચારવિષયક
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |