________________
વિહરમાન જિન વીશી' D ૩૧૩
અને છેવટે ભક્તને માટે ભગવાન જ સર્વસ્વ – સર્વ કાંઈ છે તે દર્શાવતાં કવિ કળે છે?
તું માતા તું બંધવ મુજ તુંહી પિતા તુજ શું મુજ ગુજ. (સ્ત.૧૫) વીશીમાં નિરૂપાયેલા કવિના ભક્તિભાવને આપણે જોયો. એની અભિવ્યક્તિકલામાં કવિ કેવી સૌંદર્ય છટા દાખવે છે તે જોઈએ. કવિની નિરૂપણકલામાં ઊડીને આંખે વળગે છે તે તો કવિને હાથે થયેલો દૃષ્ટાંતોનો પ્રચુર ઉપયોગ. ક્યારેક તો સળંગ દૃતમાલા કવિ પ્રયોજે છે. ગરવા જનો કદી ભેદભાવ ન કરે એ વાત કવિ આ રીતે કરે છે
મોટા-નાહના અંતરો રે, ગિરૂઆ નવિ દાખંત, શશિ દરિશણ સાયર વધે રે, કૈરવવન વિકસંત. (સ્ત.૧) ઠામકુઠામ નવિ લેખવે રે, જગ વરસંત જલધાર. રાયક સરિખા ગણે રે, ઉદ્યોતે શશીસૂર, (સ્ત.૧)
ગંગાજલ તે બિહું તણા રે, તાપ કરે સવિ દૂર. (સ્ત. ૧) ભગવાન ભક્તની સાથે – સહાયમાં હોય પછી દુરિત – પાપકર્મો કેમ જ ટકે એ વાત નિરૂપતાં કવિ કહે છે :
ભુજંગ તણા ભય તિહાં નહિ, જિહાં વન વિચરે મોર. (રૂ.૩) જિહાં રવિ તેજે ઝલહલે, તિહાં કિમ રહે અંધકાર. (સ્ત.૩) કેસરી જિહાં ક્રીડા કરે, તિહાં ગજનો નહિ પ્રચાર,.
તિમ જો તુમ મુજ મન રમો, તો નાસે દુરિતસંભાર. (રૂ.૩) ભક્તનું પ્રભુમાં મન કેવું ભળી ગયું છે ?
ઊગે ભાનું આકાશ, સરવર કમલ હસેરી, દેખી ચંદ, ચકોર પીવા અમી ધસેરી,
દૂર થકી પણ તેમ પ્રભુ શું ચિત્ત મિથું રી. (રૂ.૫) કવિ કહે છે કે હે ઈશ્વર ! તારી પાસે તો સમ્યકત્વનો – કેવળજ્ઞાનનો અનંત ખજાનો છે. એમાંથી એક કણ આપતાં આટલી વિમાસણ શાને ?
કેવલજ્ઞાન અનંત ખજાનો. નહિ તુજ જગ માંડે છાનો રે,
તેહનો લવ દેતાં શું નાસે, મન માંહે કાંઈ વિમાસે રે. (સ્ત. ૧૨) પછી એનાં દૃષ્ટાંતોની માલા પ્રયોજતાં કવિ લખે છે –
રયણ એક દિયે રયણે ભરિયો, જો ગાજતો દરિયો રે, તો તેહને કાંઈ હાણ ન આવે. લોક તે સંપત્તિ પાવે રે. (સ્ત.૧૨). અલિ મારો પરિમલ લવ પામી, પંકજ વન નહિ ખામી રે, અંબતુંબ કોટિ નવિ છીએ, એકે પિક સુખ દીજે રે. (સ્ત. ૧૨) ચંદ્ર કિરણ વિસ્તાર છો નવિ હોયે અમીયમાં ઓછું રે, આશાતીર કરે બહુત નિહોરા, તે હોવે સુખિત ચકોરા રે. (સ્ત.૧૨)
