________________
સ્તવનચોવીશીઓ [ ૩૦૯
એ ભાવો અનુભવગોચર છે. એની અનુભૂતિ માણી શકાય. ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી એવી અનુભૂતિએ શબ્દદેહ આપવામાં સફળ રહ્યા છે. જેમ કે,
સુમતિનાથ ગુણ શ્ય મિલીજી વાધે મુજ મન પ્રીતિ ગુણગ્રાહક દૃષ્ટિથી ભગવાન તરફ પ્રીતિ તો વધતી જ રહે. એનો અવિહડ રંગ કેવો લાગ્યો છે માટે રોજિંદા જીવનમાંથી અને સ્વાભાવિક દૃષ્ટાંતો એક પછી એક આવે છે. કસ્તુરીનો પરિમલ, આંગળીએ મેર, છાબડીએ રવિતેજ, નાગરવેલના પાનથી લાલ થયેલા ઓષ્ઠ જેમ છૂપાં ન રહે તેમ ભગવતુ-પ્રીતિ પણ છાની ન રહે. શ્રી અનંતનાથજીના સ્તવનમાં એમણે એ રંગને “ચોળ મજીઠનો રંગ' કહ્યો છે.
ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીની એક વિશિષ્ટતા છે. સ્તવનના પ્રારંભમાં ભાવની એક છટા . ત્યાર બાદ એને અનુરૂપ દૃષ્ટાંતસુભગ કલ્પના તેઓ દોડાવે. એક પછી એક કડીમાં પ્રતીતિજનક અને અનુભૂતિજન્ય દૃષ્ટાંતો આપી એ ભાવને પુષ્ટ કરે. એમાં આટલાં બધાં સ્તવનોમાં ક્યાંય પુનરુક્તિ થતી જણાતી નથી એથી એમનાં કાવ્યોમાં તાજગી અને નાવીન્ય જણાય છે. થોડાંક ઉદાહરણો જોઈએ.
ઋષભ જિન સ્તવનમાં તેઓ કહે છે?
કવણ નર કનક મણિ છોડી તૃણ સંગ્રહ કવણ કુંજરતજી કરહ લેવે? કવણ બેસે તજી કલ્પતરુ બાઉલે
તુજ તજી અવર સુર કોણ સેવે? શ્રી અજિતનાથ જિન સ્તવનમાં ભગવાન (અજિતનાથ) સાથે પ્રીત છે અને બીજાનો સંગ જચતો નથી. એના સમર્થનમાં સરસ કહે છે?
માલતી ફૂલે મોહિયો, કિમ બેસે હો બાવળતર ભંગ કે ગંગાજળમાં જે રમ્યા, કિમ છિલ્લર હો રતિ પામે મરાળ કે સરોવરજળ જલધર વિના, નવિ ચાહે હો જગ ચાતકબાળ કે, કોકિલ કલકૂજિત કરેપામી મંજરી હો પંજરી સહકાર કે આછાં તરુવર નવિ ગમે, ગિઆ શું હો હોવે ગુણનો પ્યાર કે, કિમલિની દિનકર કર ગ્રહે, વળી કુમુદિની હો ધરે ચંદ્ર શું પ્રીત
ગૌરી ગિરીશ ગિરિધર વિના, નવિ ચહે હો કમળા નિજ ચિત્ત કે. વર્ણાનુપ્રાસ અને અંત્યાનુપ્રાસથી શોભતી આ રચના કવિ હૃદયના ઉત્કટ ભાવોના દ્યોતક છે.
શ્રી અભિનંદન સ્વામીના સ્તવનમાં ભગવાનની મૂર્તિ દીઠી અને જે ભાવ જાગ્યા એનું તાદૃશ આલેખન છે. વિચારોની શુદ્ધિ અને કવિત્વની ઉત્કટતાથી સીંચાયેલી આ કૃતિ છે. એમની કલમ દ્વારા થતી ભાવનિષ્પત્તિ આવી છે?
- સુરમણિ હો પ્રભુ સુરમણિ પામ્યો હથ્થ
