Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth

SR No.: 005729
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1993
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 262

ઐજસ્તુતિચતુર્વિશતિકા' | ૨૪૧
સમાન રીતે માનના અધિકારી, વંદ્ય છે. એમ કહી શકાય કે ઉપાધ્યાયજી માટે આ તમામ સર્વગુણસમ્પન્ન છે. તેમની યશોગાથા ગાતાં તેઓ થાકતા નથી. કબીરદાસજી કહે છે કે –
ધરતીકો કાગજ કરીં કલમ કરી વનરાઈ,
સાત સમંદર સ્યાહી કરી હરિગુન લિખો ન જાય. આ જ ભાવ જાણે કે તીર્થકરોની પૂર્ણ શ્રદ્ધાભાવ સાથે સ્તુતિ અને વંદના કરનારા ઉપાધ્યાયજી અનુભવે છે અને આ જ ભાવ સમગ્ર માનવજગતનો બની રહે એ એમની ભાવના છે. એથી આ કાવ્યનાં પ્રાર્થના, સ્તુતિ, ગુણસંકીર્તન સર્વહૃદયને સ્પર્શનારાં, વિશ્વવ્યાપી, બની રહે છે. આ જ તો આ કાવ્યની સાચી મહત્તા છે.
જિનેશ્વરદેવોની સવાંગીણ મુગ્ધતાભરી પ્રશસ્તિ યશોવિજયજી કરે છે ત્યારે તેમાં એકની એક વાત, એકના એક ગુણો અને લક્ષણો સૌને લાગુ પડતા જણાય. આ કાવ્યમાં ભાવની પુનરુક્તિ અપાર છે એમ પણ લાગે. ઝીણવટથી અભ્યાસ કરનારને તમામ તીર્થંકરદેવોનાં ગુણ અને મહત્તા પ્રાયઃ સમાન જણાય. પરતુ આમાં અસ્વાભાવિક કશું નથી, સ્તુતિકાવ્યમાં આવી પુનરુક્તિ થવાની જ અને તેનું એક કારણ એ પણ છે કે ભક્તો ફરીફરી તીર્થંકરદેવોનાં યશોગાન કરતાં થાકતા નથી, થાકવાના નથી. જે વસ્તુ, ભાવના, ભક્તિ ઉપાધ્યાયશ્રીએ સ્વીકાર્યો છે તેની મર્યાદામાં આ એક ઉત્કૃષ્ટ સ્તુતિકાવ્ય યા ભક્તિકાવ્ય છે.
“ઐન્દ્રસ્તુતિ એ મૌલિક કૃતિ નથી, તેમાં યશોવિજયજી તેમના પુરોગામી શ્રી શોભન મુનિવરની “સ્તુતિચતુર્વિશતિકા' સાથે ઘણું સામ્ય ધરાવે છે. ઘણાં વિધાનો. અને નિરૂપણો શોભનસ્તુતિને સમાંતર છે એમ જણાય છે. પરંતુ આ બાબતનો નિર્દેશ કરીને એક વિદ્વાન સાચી રીતે જ કહે છે કે “ચોવીશી અનુકરણરૂપ ભલે હોય. પરતુ કોઈએ એમ તો ન જ માની લેવું કે તેમાં કશી નવીનતા નથી. તેઓશ્રીની સ્તુતિ ઉપરની સ્વોપજ્ઞ ટીકા જોતાં પ્રસ્તુત સ્તુતિમાં કેવી કેવી નવીનતા તેમજ ગાંભીર્ય છે તેનો સ્પષ્ટ ખ્યાલ તદૂવિદોને મળે છે.”
ભાષા, શૈલી, લેખનકલા, ભાવાભિવ્યક્તિ ભક્તિની ઉત્કટતા વગેરે યશોવિજયજીનાં પોતાનાં છે અને ભગવાનને અનેક ભક્તો જુદાંજુદાં સ્થાનેથી, જુદાજુદા સમયે જુદીજુદી વાણીમાં, જુદીજુદી ભાવાભિવ્યક્તિ સાથે ભજે તોપણ તેમાં ઘણીઘણી સમાનતા આપણને જોવા મળશે જ. આથી આ કાવ્યની સ્તુતિકાવ્ય અને ભક્તિકાવ્ય તરીકેની ગુણવત્તાને આપણે ઓછી ન જ આંકવી ઘટે.