Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth

SR No.: 005729
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1993
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 256

‘ઐન્દ્રસ્તુતિચતુર્વિશતિકા’નો પરિચય — ૨૩૫
શ્લોક જોઈએ.
सौधे सौधे रसे स्वे रुचिररुचिरया हारिलेखारि लेखा, पायं पायं निरस्ताधनय धनयशो यस्य नाथस्य नाऽथ । पार्श्व पार्श्वं ततोऽद्रौ तमऽहतमहमऽक्षोभजालां भजाऽलां, कामं कामं जयन्तं मधुर मधुरमा भोजनत्वं जन ! त्वम् ॥ આમાં “સૌથેસૌથે' પદ છે એમાં એક સૌધ'નો અર્થ ભવન કરવામાં આવ્યો છે. બીજા ‘સૌધ' પદનો અર્થ સુધા એટલે અમૃત સંબંધી અર્થ કરવામાં આવ્યો છે. “પાયં પાયં'નો અર્થ ‘પાવાપીવા’ એટલેકે પાન કરીને' છે. પાર્શ્વ પાર્શ્વ' પદમાં એક પાર્શ્વનો અર્થ પાર્શ્વનાથ ભગવાન કર્યો છે, જ્યારે બીજા પાર્શ્વ' પદનો અર્થ ‘પશૂનાં સમૂહઃ પાર્શ્વ' એટલેકે કુહાડીઓનો સમુદાય એવો અર્થ કર્યો છે. ‘વામં ગમ’ પદમાં એક ‘કામ'નો અર્થ છે કામદેવ અને બીજા ‘કામ' પદનો અર્થ છે અત્યન્ત. વળી ‘હારિલેખારિલેખા’ પદમાં ‘લેખા’ શબ્દનો બે વાર પ્રયોગ છે. તેમાં એક ‘લેખા’ પદનો અર્થ લેખ એટલે દેવતા અને તેના અ(િશત્રુ) એટલે દાનવ એવો કર્યો છે, જ્યારે બીજો લેખા શબ્દનો અર્થ પંક્તિ કરવામાં આવ્યો છે.
આ સ્તુતિમાં જુદાજુદા ૧૭ છન્દોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. એમાં પહેલા, સોળમા અને બાવીશમા ભગવાનની સ્તુતિમાં એકસરખો શાર્દૂલવિક્રીડિત છંદનો ઉપયોગ કર્યો છે. ત્રીજા અને પાંચમા ભગવાનની સ્તુતિમાં સ્કન્ધક છન્દનો ઉપયોગ કર્યો છે. ચોથા, દશમા અને ચૌદમા ભગવાનની સ્તુતિમાં એક સરખો, દ્રુતવિલમ્બિત છન્દ પ્રયોજ્યો છે તેમજ સાતમા અને સત્તરમા ભગવાનની સ્તુતિમાં માલિની છન્દ વાપર્યો છે. બારમા તથા ત્રેવીશમા ભગવાનની સ્તુતિમાં એકસમાન સ્રગ્ધરા છન્દનો ઉપયોગ કર્યો છે. એ સિવાય બાર તીર્થંકર ભગવન્તોની સ્તુતિમાં અલગઅલગ બાર છન્દોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. શ્રી શોભન મુનિએ રચેલી ‘સ્તુતિચતુર્વિશતિકા'ના અનુકરણરૂપ આ સ્તુતિ રચાઈ છે, તેમ છતાં પોતાની આગવી વિશેષતાઓ દ્વારા એ મૂળ કૃતિની સાથે બેસી શકે તેવી છે.
શ્રી શોભન મુનિએ રચેલી આ એક જ કૃતિ આપણને મળે છે. પણ આ એક જ કૃતિથી તેઓનું સ્થાન વિદ્વાનો તથા કવિઓની આગલી હરોળમાં મૂકવામાં આવે છે, એ જ એ કૃતિની મહત્તા છે. આ ‘સ્તુતિચતુર્વિશતિકા' ઉપર પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજે સ્વોપન્ન વૃત્તિ રચી છે જેનાથી આ સ્તુતિનાં પદાર્થો, ભાવાર્થો અને રહસ્યો સમજવામાં આપણને ઘણી સુગમતા રહે છે. આ ગ્રંથ વિ.સં.૧૯૮૪માં આગમપ્રભાકર · મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ દ્વારા સંપાદિત (ત્રુટિત વૃત્તિ સહિત) પ્રકાશિત કરવામાં આવેલ. ત્યારબાદ મુનિરાજશ્રી યશોવિજયજી (હાલ આચાર્ય શ્રી યશોદેવસૂરિજી) મહારાજ દ્વારા સંપાદિત થઈ સંપૂર્ણ વૃત્તિ તથા હિન્દી અનુવાદ સહિત વિ.સં.૨૦૧૯માં પ્રકાશિત થયેલ છે.